Alternativat ndaj amalgamės dentare

| 28 Qershor 2021 |

Alternativat ndaj amalgamės dentare

Pėr prof. Mangani, amalgama nuk ka mė kuptim tė pėrdoret sepse ka alternativa shumė tė vlefshme. Ja disa prej tyre


Nė 23 shkurt Ministria e Shėndetėsisė nė Itali publikoi Planin Kombėtar pėr eliminimin e pėrdorimit tė amalgamės dentare, largimi i kėtij materiali tė planifikuar pėr nė dhjetor 2024 po afron. Pėrdorimi i merkurit tregon nevojėn e pėrdorimit tė materialeve alternative mė tė sigurta. Pėr tė kuptuar se ēfarė janė, flet ne kėtė intervistė presidenti i Akademisė Italiane tė Konservimit, prof. Francesco Mangani.

E nisim me legjislacionin evropian: ēfarė mendoni?

Besoj se duhet tė rikujtojmė se Rregullorja Evropiane qė rregullon pėrdorimin e merkurit dhe rrjedhimisht amalgamės dentare ka kryesisht qėllime mjedisore dhe asgjėsimin e tyre. Dėmtimi i mundshėm i amalgamės, nė thelb pėr shkak tė pranisė sė merkurit dhe metaleve tė tjerė tė rėndė nė pėrbėrjen e tij, ėshtė njė temė qė ėshtė debatuar pėr disa kohė, por qė bazohet nė elemente qė kanė shumė pak prova shkencore. Debati lindi nė dritėn e njė sėrė faktorėsh, duke filluar nga iniciativat politike tė lidhura me lėvizjen e gjelbėr nė Evropėn Veriore deri te njė kėrkesė estetike gjithnjė nė rritje duke filluar nga vitet 1990. Duhet gjithashtu tė theksohet se nė rast tė pėrdorimit tė amalgamės rreziku real nuk do tė ishte aq shumė i pacientėve, tė cilėt mesatarisht kanė marrė x numėr mbushjesh gjatė gjithė jetės sė tyre, por mė tepėr i stomatologut qė e ka pėrdorur materialin ēdo ditė pėr vite me radhė dhe akoma mė shumė atė tė profesionistėve tė brezit tim tė cilėt pėr njė kohė tė gjatė kanė prodhuar amalgamė direkt me pėrdorimin e pestelit por edhe kur ajo ka kaluar nė kapsula tė mbyllura, tė cilat sapo janė hapur kanė lėshuar avuj tė padukshėm: duke thėnė kėtė, unė nuk e di qė ka pasur njė masakėr pėr shkak tė amalgamės nė popullatėn dentare. Deri mė sot, megjithatė, pėrdorimi i amalgamės ėshtė krejtėsisht anakronike, edhe sepse ėshtė zhdukur nga tregu mjaft i devijuar: jo sepse dikush ka vendosur "nga sot nuk pėrdor mė amalgamė", nuk ishte njė zgjedhje por njė ndryshim i qėndrimit qė ndodhi pa e vėrejtur ne. Nė thelb ishte njė "revolucion i heshtur".

Cilat janė alternativat?

Kėrkimet, qė nga vitet 1970, kanė filluar tė investojnė nė zhvillimin e materialeve mė tė larmishme alternative si kompomerė, ēimento jonomere qelqi, etj. Megjithatė, kėto tė fundit theksuan kufizimet e tyre duke mos pėrmbushur plotėsisht kėrkesat e nevojshme, pėr konsum tė shpejtė, duke mos poseduar karakteristikat fiziko-mekanike tė nevojshme pėr t'u pėrdorur nė sektorėt e pasmė, por edhe mė shumė pėr parashikueshmėrinė e ulėt tė rezultatit. Pėr mė tepėr, nuk duhet tė harrojmė se, duke mos qenė nė gjendje tė llogarisim nė ngjitėsa smalt-dentinal me cilėsi tė lartė si ato aktuale, mund tė themi se "perėndimi i diellit" i tyre ėshtė shkruar qė nga shfaqja e tyre nė treg. Por pėr fat tė mirė kėrkimi ka vazhduar tė eksperimentojė edhe nė sajė tė bashkėpunimit me profesionistė dhe sot sigurisht mund tė themi se alternativa pėr stomatologjinė e drejtpėrdrejtė restauruese janė rrėshira tė pėrbėrė qė mund tė pėrdoren nė njė mėnyrė tė shkėlqyeshme dhe tė pėrsėritur logjikisht pas njė trajnimi shumė rigoroz siē e dimė sa jashtėzakonisht tė varura nga operatori janė kėto materiale.

Bėhet fjalė pėr materiale qė vazhdojnė tė evoluojnė dhe pėrmirėsohen?

Patjeter qe po. Falė hulumtimit, nga pėrbėrėsit kimikė tė polimerizimit tė orės sė parė, ne shpejt kaluam te kompozitat me njė polimerizim tė shkaktuar nga drita, duke u pėrpjekur tė zgjidhim tė gjitha ato kufij fillestarė qė lidhen me rezistencėn e tyre dhe mbi tė gjitha me tkurrjen e materialit sapo tė bėhet procesi i polimerizimit ishte induktuar. Duke qenė se edhe sot tkurrja konsiderohet proporcionale me masėn e materialit tė pėrdorur, qėllimi i hulumtimit ėshtė qė tė kemi mundėsi qė tė kemi materiale qė mund tė pėrdoren me trashėsi shumė mė tė mėdha sesa ato qė pėrdoren normalisht (maksimumi 2 mm pėr mbushės), nė mes zgavrave tė mėdha ku zakonisht njė shtresim nė shtresa konsiderohet ende sistemi mė i besueshėm pėr t'iu kundėrvėnė kėsaj tkurrjeje. Ndėr gjeneratat e fundit tė pėrbėrjeve nė treg, pėr shembull, ekzistojnė "mbushjet me shumicė" tė cilat falė kimisė sė tyre mund tė kenė trashėsi nga 4 deri nė 6 mm dhe falė futjes sė fibrave brenda tyre kanė njė elasticitet mė tė madh dhe njė tkurrje mė tė vogėl dukuria: tė pėrdorura nė njė rritje tė vetme, ato duken se janė mė tė thjeshta. Sidoqoftė duhet thėnė se pėr momentin kėto materiale ende nuk e gjejnė pranimin univokal midis operatorėve qė mbase prisnin prodhuesit.

A ėshtė aspekti njerėzor ose ndryshe aftėsia e operatorit, ende vendimtare?

Ėshtė vendimtare pėr faktin e thjeshtė se kėto janė procedura shumė tė ndjeshme; ai qė ėshtė mbase momenti mė aktual i njė restaurimi estetik me rrėshira tė pėrbėra - duke supozuar se tė gjitha procedurat e mėparshme janė kryer nė njė mėnyrė punuese - ėshtė ngjitja, njė fazė nė tė cilėn zakonisht ndodh njė rėnie e vėmendjes. Ne e dimė qė vlerat e ngjitjes zvogėlohen si nė smalt dhe dentin, ashtu edhe nė kėtė tė fundit edhe mė shpejt. Prandaj, vėmendja e kushtuar tė gjitha hapave individualė dhe pajtueshmėria me kohėn e aplikimit, shpesh tė shpėrfillur, janė thelbėsore ... Mė lejoni tė marr njė shembull klasik: gdhendja e smaltit ose dentinės me ngjitėsa me 3 hapa Etch dhe Rinse, gjė qė kėrkon njė kohė tė caktuar. Unė gjithmonė i kėshilloj studentėt dhe kolegėt e mi qė tė ndjekin me pėrpikmėri udhėzimet, dhe nė fakt, pėr argėtim, gjithmonė u them atyre se aty ku nuk respektohen tė gjithė hapat individualė, ėshtė mė mirė tė mos shpenzoni para sepse rezultati do tė jetė i njėjtė, ose njė dėshtim! Ėshte absolutisht logjike qė ajo qė do tė bėjė ndryshimin do tė jetė qasja e klinicistit i cili do tė vendosė tė investojė aftėsi dhe kohė me qėllim qė tė vazhdojė me njė restaurim tė saktė, domethėnė pėr tė rivendosur njė gjendje shėndetėsore dhe funksionalitet korrekt i cili mė pas pėrfaqėson qėllimin pėrfundimtar tė  punės sonė.

A mund tė jenė ndihmė pėr klinicistin teknologjitė e reja CAD / CAM?

Pėrdorimi i softuerit, skanerėve, frezėve ėshtė absolutisht i pashmangshėm, ne nuk mund ta fshehim kokėn nė rėrė, por tė marrim parasysh faktin se e ashtuquajtura "e ardhme" ėshtė tashmė kėtu me ne. Nuk dua tė them se restaurimi i drejtpėrdrejtė i bėrė manualisht nga dentisti do tė zhduket, por do tė zvogėlohet mė tej kur tė mbyllen boshllėqet ekonomike dhe trajnuese tė lidhura me kėtė evolucion dixhital. Nė fakt, tani hapi i domosdoshėm ėshtė arritja ekonomike e kėtyre teknologjive: pėr njė praktikė tė mesme dentare, tė kesh numrat e nevojshėm pėr tė amortizuar kostot ėshtė akoma e vėshtirė; e kundėrta ėshtė e vėrtetė, pėr shembull, pėr objektet publike duke pasur parasysh numrin e madh tė pacientėve qė trajtojnė. Prandaj, ne mund tė hipotezojmė nė klinikat e ardhshme dentare publike ku ka klinikė tė trajnuar posaēėrisht pėr tė menaxhuar teknologjitė e reja tė cilėt do tė jenė nė gjendje, nė njė seancė tė vetme, tė vazhdojnė me tė gjitha hapat e nevojshėm pėr rehabilitimin e pacientit, duke ulur kėshtu edhe kostot e struktura. aspekti qė duhet adresuar ėshtė ai formues. Si mėsues universiteti, pendohem thellė qė edhe sot nuk ka mėsime themelore specifike mbi teknologjitė dixhitale. E gjithė kjo rezulton tė jetė njė fakt krejt anakronik nė ditėt e sotme. Tė rritesh nė kėtė fushė, nė fakt, trajnimi u delegohet masterve ose kurseve tė avancuara, por personalisht nė vend tė kėsaj unė besoj fort se sa duhet tė konsiderohen lėndė themelore dhe jo krah pėr krah qė dentistėt e rinj janė tashmė tė pėrgatitur dhe tė gatshėm tė ndėrfaqen me tė gjitha evolucionet e kėtyre sistemeve. Sidoqoftė, ėshtė logjike qė dora e njeriut do tė drejtojė gjithmonė makineritė qė duhet tė jenė nė shėrbim tė njohurive tė stomatologut dhe teknikut dentar.

Pėr t'iu kthyer amalgamės, sindikatat shpesh kanė theksuar se pėr disa lloje tė restaurimeve ajo ėshtė ende materiali mė i pėrshtatshėm. Ju jeni dakord?

Kjo ėshtė njė deklaratė qė nuk ka asnjė vlerė. Sot antagonist i pėrbėrėsit nuk mund tė konsiderohet amalgama e cila, objektivisht, nuk ka mė kuptim tė ekzistojė, por tė gjitha ato materiale tė pėrdorura si njė alternativė kur klinicisti vendos tė kryejė restaurime tė pjesshme konservatore me teknika indirekte. Mendoj se mund ta them kėtė sigurisht jo sepse amalgama nuk ishte njė material i jashtėzakonshėm, por sepse ėshtė e padobishme mbetet e lidhur me tė kaluarėn. Unė kam ngrėnė "bukė dhe amalgamė" pėr dy dekada tė mira dhe e kuptoj qė veēanėrisht ata tė brezit tim e kanė tė vėshtirė ta braktisin atė dhe tė kalojnė nė kompozita ose materiale tė tjera alternative, por rritja ndodh nė mėnyrė tė pashmangshme dhe ėshtė e kotė tė jesh romantik. Pėr shembull, ende mė pėlqen tė bėj disa veshje ari pėr pacientėt qė mund tė kenė inlaj tė tjerė tė ngjashėm; Unė e di shumė mirė qė po ofroj mė tė mirėn, por jam gjithashtu i vetėdijshėm qė nėse punoj me tė njėjtėn vėmendje maksimale duke pėrdorur njė pėrbėrės, unė jam akoma nė gjendje tė garantoj rezultate tė shkėlqyera.



Pėr tė votuar duhet tė vendosni kredencialet tuaja nė Medikey
Nuk ėshtė interesantPak interesantInteresantShumė interesantEkstremisht interesant
( 0 votim / mesatar )
LOGIN


© LIFE SHPK   |   NIPT L41629010D