Çamçakëzët që përmbajnë ksilitol, mund të jenë një mjet i dobishëm për parandalimin oral

"Sipas Organizatës Botërore të Shendetësisë (.B.SH) patologjia karioze përfaqëson një nga rastet më të përhapura aq sa konsiderohet një sëmundje sociale me shkallë të lartë incidence në të gjithë vendet e botës dhe është patologjia e katërt më e kushtueshme për sa i përket anës ekonomike", nënvijëzon prof. Laura Strohmenger, Drejtoreshë e Njësisë Komplekse në Klinikën Stomatologjike të Azienda Ospedaliera Santi Paolo e Carlo dhe Koordinatore e aktiviteteve në Qendrën e Epidemiologjisë Orale dhe Stomatologjisë e Komunitetit OMS pranë Università degli Studi në Milano.
"Mundësitë për të parandaluar patologjitë e zgavrës së gojës - vijon prof. Laura Strohmenger - janë shumë të larta, krahasuar me të dhënat shkencore të pranishme në literaturë. Këto patologji në fakt, të përcaktuara nga sjellje jo korrekte, nëse përballohen duke trajnuar dhe edukuar operatorët shëndetësor bazë, mjekët, infermierët, operatorët socialë dhe qytetarët, mund të reduktohen në mënyrë fantastike. Problemi pra është thelbësor për sa i përket komunikimit dhe edukativ në një spektër më të gjerë. Këto ndërhyrje që në disa vende janë aktive nga ana e institucioneve shëndetësore, në të tjerë janë shumë të heshtur dhe kjo bën që përmirësimi i kushteve orale te të rinjtë të jetë prezent por jo shumë i konsiderueshëm siç mund të jetë nëse ministritë dhe institucionet shëndetësore do të interpretonin në mënyrë të fortë rrjedhën parandaluese.
Këto vëzhgime janë padyshim të vlefshme edhe për vendin tonë ku situata dentare është lënë pothuajse pas dore për qytetarët.
Shumë faktorë që e bëjnë parandalimin të domosdoshëm:
• Pothuajse mungesa totale e ambienteve të shërbimeve dentare të komunitetit e bën akoma më të vështirë zbatimin e programeve të parandalimit, efikas dhe të përpiktë.
• Sipas të dhënave të Istat në 2013 dhe të publikuara në 2015 kurat stomatologjike kanë përftuar një luhatje në vitet e krizës ekonomike. Numri i popullsisë që gjatë vitit i është drejtuar stomatologut ose ortodontit ka rënë nga 39,9% në 2005 në 37,9% në 2013. Në fakt rezulton në rritje nga 24,0% në 29,2%, përqindja e personave që kanë shtyrë vizitat në një hark kohor më të gjatë, nga 1 në 3 vjet. Reduktohet numri i trajtimeve të kryera: personat që i janë nënshtruar vetëm një lloj trajtimi në vit janë 70,7% (49,3% në 2005). Vajtja te dentistët që ushtrojnë profesionin zbret nga 34,7% në 2005 në 32,3%, ndërkohë mbetet shumë e përmbajtur sasia e mbuluar nga sektori publik ose nga ata me kontratë e barabartë me 5% dhe stabël krahasuar me 2005. Në totalin e atyre që refuzojnë vizitat, arsyet ekonomike ndikojnë për 85,2% të rasteve.
Ndër instrumentet e dobishëm për një parandalim efikas oral është ksilitoli, siç edhe është treguar në Udhëzimet 2015 të publikuara nga Ministria e Shëndetësisë. Në rekomandimin numër 6 shpjegohet se ksilitoli, si eritritol, zëvendësues i sheqerit/sakarozës, ushtron një aksion parandalues në zhvillimin e kariesit falë cilësive të tij kimike, fizike dhe falë veprimit të përtypjes së çamçakëzit që shton fuqinë balancuese të pështymës.
Ksilitoli është një ëmbëlsues me origjinë vegjetale i përdorur në çamçakëz si zëvendësues i sheqerit. Bën pjesë në familjen e polialkooleve substanca jo kariogjene me karakteristikë që nuk fermentohen nga bakteret e zgavrës së gojës dhe pra nuk mundësojnë formimin e acideve që gërryejnë smaltin. Në ndryshim nga polialkoolet e tjerë, ksilitoli konsiderohet edhe si mbrojtës nga kariesi sepse zotëron një aktivitet antibakterial të provuar, duke penguar rritjen e streptokokëve të grupit mutans. Ndër bakteret, ata të klasifikuar si S.mutans, kanë një rol primar në zhvillimin e kariesit.
Është vërtetuar në shumë studime ndërkombëtare dhe kohët e fundit edhe në një studim të kryer nga Universiteti i Studimeve në Milano me qendrën e vet Centro di Collaborazione OMS për Epidemiologji dhe Stomatologji të Komunitetit dhe Institutit të Klinikës Stomatologjike në Universitetin e Studimeve në Sassari, që çamçakëzi përmban ksilitol dhe është në gjendje që të zvogëlojë sasinë e këtyre baktereve, duke sjellë, si pasojë më pak karies. Natyrisht, futja e çamçakëzit, është si shtesë e praktikave thelbësore të higjienës orale: përdorimi i furçës së dhëmbëve dhe pasta e dhëmbëve me fluor. Së fundmi duhet theksuar se kaloritë e marra nga çamçakëzi pa sheqer janë krejtësisht të papërfillshme.
Edhe Udhëzimet e Ministrisë drejtuar subjekteve në moshë zhvillimi në 2013 cituan: "Çamçakëzët që përmbajnë ksilitol mund të konsideron si ushqime funksionale, ose ushqime që falë disa principeve në këto përbërje, shfaqin aftësi përfituese për shëndetin njerëzor".

Përktheu: Erjola Taga