Emergjenca nga Covid-19: Udhëzimet e American Dental Association për reduktimin e transmetimit të Covid-19

Autorët: S. Chirico, L. Breschi

Rifillimi i aktivitetit dentar në Shtetet e Bashkuara është shumë pranë ndaj dhe ADA ka krijuar një guidë për të reduktuar riskun e transmetimit të SARS-CoV-2 brenda klinikave dentare. Guida është ndarë në 3 seksione: Përpara trajtimit dentar, Gjatë trajtimit dentar dhe Pas trajtimit dentar.

PËRPARA TRAJTIMIT DENTAR
Përgatitja e Dentistit dhe stafit të klinikës
1. Sigurohuni që stafi i klinikës dentare të ketë bërë vaksinën kundër gripit.
2. Personat e stafit që kanë shenja të ngjashme me gripin nuk duhet të paraqiten në punë.
3. Personat e stafit që janë në moshë më të madhe, kanë sëmundje bashkë-shoqëruese, janë shtatzënë etj., janë në risk më të lartë për infektimin me COVID-19 nga kontakti me pacientë të konfirmuar ose të dyshuar me COVID-19.
4. Të gjithë personat e stafit duhet të vetë-monitorohen duke qëndruar vigjilent ndaj simptomave respiratore (p.sh., kolla, shkurtimi i frymëmarrjes, dhimbja e fytit) dhe të kontrollojnë temperaturën dy herë në ditë, pavarësisht pranisë ose jo të simptomave të tjera të infektimit me COVID-19.
5. Provider-at që janë kontraktuar së fundmi dhe janë të shëruar nga COVID-19 preferohet të kenë kujdes të sigurt të personelit.
6. Drejtoni një inventar të pajisjeve mbrojtëse personale (p.sh., maska kirugjikale, doreza, veshje kirurgjikale, mbrojtëse të fytyrës).
7. Hiqni revistat, materialet për lexim, lodrat ose objektet që mund të preken nga pacientët dhe nuk janë të lehta për t'u dezinfektuar.
8. Printoni dhe vendosni nëpër klinikë shenja për të udhëzuar pacientët në lidhje me rekomandimet standarde të higjienës respiratore dhe distancimit social.
9. Caktojini takimet mjaftueshëm larg njëri-tjetrit për të minimizuar sa më shumë të jetë e mundur kontaktin me pacientët e tjerë në sallën e pritjes.
10. Lajmëroni pacientët që të mos sjellin shoqërues me vete në takime, me përjashtim të rasteve kur ata kanë nevojë për ndihmë (p.sh., pacientët pediatrikë, personat me nevoja të veçanta, pacientët e moshuar, etj.). Nëse lejohen shoqëruesit për pacientin që ka takimin atëherë duhet të skrinohen edhe ata për shenja apo simptoma të COVID-19. Çdo person që shoqëron pacientin duhet të ndalohet që të hyjë në dhomën ku kryhet trajtimi.

GJATË TRAJTIMIT DENTAR
Masat paraprake standarde apo të bazuara te transmetimi dhe Pajisjet për mbrojten personale
1. Stafi i klinikës duhet të aderojë te masat paraprake standarde që përfshijnë: higjienën e duarve, përdorimin e pajisjeve të mbrojtjes personale, higjienën respiratore/etiketikim, sigurinë e instrumenteve të mprehta, praktikat e sigurta të injeksioneve, instrumente dhe pajisje sterile, sipërfaqet e pastra dhe të dezinfektuara.
2. Nëse është e mundur stafi duhet të zbatojë Masat paraprake të bazuara te transmetimi. "Masat paraprake të bazuara te transmetimi mund të përfshijnë vendosjen e pacientit (p.sh., izolimin), ajrosjen e duhur të dhomës, mbrojtjen respiratore (p.sh., maskat N-95) për stafin, ose shtyrjen e procedurave dentare që nuk janë urgjente."
3. Të mbahen maskat kirurgjikale dhe syzet si edhe mbrojtëset e fytyrës për të mbrojtur membranat mukozale të syve, hundës dhe gojës gjatë procedurave që mund të gjenerojnë spërkla gjaku ose të likideve të trupit.
4. Maskat kirurgjikale janë një përdorimshme dhe duhet të përdoret një maskë për një pacient.
5. Nëse maska është dëmtuar apo është ndotur ose nëse keni vështirësi të merrni frymë nëpërmjet saj zëvendësojeni me një të re.
6. Stafi i klinikës duhet të aderojë sipas sekuencës standarde të vendosjes dhe heqjes së pajisjeve të mbrojtjes personale.

Teknika klinike
1. Duke qenë se SARS-CoV-1 mund të jetë vulnerabël ndaj oksidimit, përdorni peroksid hidrogjeni 1.5% ose povidone 0.2% si një shpërlarës goje përpara trajtimit (Nuk ka studime klinike që mbështesin efektet virucidiale të ndonjë shpëlarjeje përpara procedurës kundër SARS-CoV-2).
2. Stafi i klinikës duhet të përdorë radiografitë dentare ekstraorale si radiografitë panoramike ose cone beam CT, si alternativa ndaj rasdiografive intraorale gjatë kësaj periudhe, pasi radiografia intraorale nxit sekretimin e pështymës dhe kollitjen.
3. Të reduktohet prodhimi i aerosolëve sa më shumë të jetë e mundur, sepse konsiderohen si transmetues të COVID-19 nëpërmjet spërklave apo aerosolëve dhe stafi i klinikës duhet t'i japë prioritet përdorimin të instrumenteve manuale.
4. Duhet të përdoren digat e gomës nëse duhet të kryhet procedura që prodhon aerosol në mënyrë që të minimizohet aerosoli.
5. Stafi duhet të përdorë teknikën me 4 duar për të kontrolluar infeksionin.
6. Funksionet anti-tërheqëse të frezëmbajtësit mund të ofrojnë mbrojtje shtesë kundër kontaminimit të kryqëzuar.
7. Stafi i klinikës duhet të preferojë përdorimin e aspiratorëve me shpejtësi të lartë. Duhet të jenë të ndërgjegjshëm që në disa situata, mund të ndodhë kthimi pas i likideve kur përdoret aspiratori dhe ky kthim mund të jetë një burim i mundshëm i kontaminimit të kryqëzuar.
8. Duhet të përdoren sutura të rezorbohen (d.m.th. sutura që qëndrojnë 3 apo 5 ditë në kavitetin oral) për të eliminuar nevojën për një takim follow up-i.
9. Stafi i klinikës duhet të minimizojë përdorimin e shiringave 3n1 sepse ajo mund të krijojë spërkla për shkak të nxjerrjes me forcë të ajrit/ujit.
10. Dezinfektantët (hipokloruri, etanoli) në pajisjet e ujit të frezëmbajtësit apo shiringave 3n1 janë raportuar se reduktojnë kontaminantët viralë te spërklat, por veprimi i tyre te koronavirusi human është i panjohur.

Hapat pas dyshimit për ekspozim të paqëllimtë
Ndiqni rekomandimet e CDC në rast se dyshoni se jeni ekspozuar jo qëllimisht:
- Procedurat që gjenerojnë aerosol duhet të lihen në oraret e fundit të ditës. Për një procedurë që gjeneron aerosol që është kryer pa maskat N95, pavarësisht kryerjes së procedurave të dezinfektimit, pacientët që vijnë më pas dhe vetë stafi janë në risk për infektimin me COVID-19 dhe transmetimin e tij. Duke qenë se pacientët asimptomatikë mund të mbartin virusin, CDC sugjeron një karantinim 14 ditor. Në mënyrë alternative të merren të gjitha masat paraprake për të parandaluar transmetimin dhe të kërkohet që pacienti të testohet për COVID-19 menjëherë pas procedurës dentare; nëse rezulton pozitiv stafi i klinikës duhet të karantinohet për 14 ditë.
- Pacientëve që ju referohet që të kryejnë testimin duhet t'i jepen udhëzimet e qarta se ku duhet të shkojnë, si të justifikojnë nevojën për testim dhe si të kontaktojnë me klinikën për t'i komunikuar rezultatet e testit. Nëse testi rezulton pozitiv, klinika duhet t'i raportojë të gjithë pacientëve që janë trajtuar pas atij që ka rezultuar pozitiv për ekspozimin ndaj infektimit.

PAS TRAJTIMIT DENTAR
Ndërmjet pacientëve
1. Të pastrohen me ujë dhe sapun, ose nëse ka njolla të dukshme të pastrohen dhe të dezinfektohen pajisjet që mund të përdoren sërish (p.sh. syzet e pacientit dhe dentistit apo mbrojtëset e fytyrës)
2. Pajisjet fikse që nuk ndërrohen (p.sh., frezëmbajtësi, pajisjet dentare me rreze X, poltroni dhe llamba) duhet të dezinfektohen sipas udhëzimeve të prodhuesit. Frezëmbajtësit duhet të pastrohen dhe të hiqen papastërtitë, duke ndjekur sterilizimin me nxehtësi pas çdo pacienti.
3. Procedurat rutinë të pastrimit dhe dezinfektimit janë të përshtatshme për SARS-CoV-2 në mjediset e kujdesit shëndetësor, duke përfshirë ato të zonave të kujdesit për pacientin kur janë kryer procedurat që gjenerojnë aerosol.

Udhëzimet post-operative për pacientët
1. Rekomandohet që të përdoret ibubrofen siç është indikuar normalisht kur menaxhohet çdo lloj dhimbjeje. Për shembull, për menaxhimin e dhimbjes dentare që lidhet me pulpën apo dhimbjes periapikale dhe ënjtjes intraorale tek adultët imunokompetentë, rekomandohet që të përdoren NSAIDs në kombinim me acetaminofenin (d.m.th., 400-600 miligramë ibubrofen plus 1000 mg acetaminofen).
2. Kur trajtohen pacientë me dhimbje dhëmbi apo ënjtje intraorale, dentistët duhet të përcaktojnë nëse trajtimi dentar konservativ, përfundimtar, (d.m.th., pulpotomia, pulpektomia) trajtimi jo kirurgjikal i kanalit të rrënjës apo prerja për drenazhim të abcsesit është e pranishme.

Kur ktheheni në shtëpi pas një dite pune
1. Çdo person i stafit të klinikës duhet të ndërrojë veshjet që ka përdorur në klinikë përpara se të kthehet në shtëpi. Kur mbërrin në shtëpi, çdo person i stafit duhet të heqë këpucët dhe rrobat dhe t'i vendosë për të larë (veçmas nga rrobat e personave të tjerë të familjes) dhe të bëjë dush menjëherë.

Përktheu: Valbona Spahia