Realiteti virtual për të menaxhuar frikën nga dentisti

Nga Lara Figini

Ankthi i rëndë ose fobia në lidhje me trajtimet dentare është shumë e zakonshme. Është vlerësuar se plot 75% e adultëve në Shtetet e Bashkuara tregojnë një farë "frike nga dentisti" që mund të kalojë nga një frikë e lehtë te një frikë shumë e madhe. Në mbretërinë e Bashkuar, 15% e adultëve vuan nga fobia ndaj trajtimeve dentare.

Disa studime të literaturës kanë treguar se frikërat dhe/ose fobitë për trajtimet dentare sjellin një reduktim të vizitave stomatologjike nga ana e individëve të prekur nga shëndeti oral i keq, pakujdesia ndaj tij dhe cilësia e reduktuar e jetës. Tendenca në sjelljen e këtyre personave anksiozë/fobikë është ajo që t'i drejtohen klinikës dentare vetëm në rastet e një urgjence ekstreme me dhimbje të fortë, që i komplikon edhe më shumë manovrat e trajtimit për dentistin dhe për menaxhimin e frikës së pacientit.

Së fundmi është paraqitur një metodë inovative e terapisë me ekspozim ndaj realitetit virtual (VRET) për trajtimin e nënllojeve të ndryshme të trajtimit për fobi specifike, duke përfshirë fobinë ndaj fluturimeve, araknofobinë, fobinë nga lartësia, përveç fobisë për trajtimet dentare.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës
Në një studim të publikuar në Journal California Dental Association në gusht 2019, autorët kanë aplikuar metodën VRET për të menaxhuar ankthin e rëndë ose fobinë nga dentisti në dy pacientë adultë.

Pajisja VRET është përbërë nga një kompjuter me ndërfaqen e përdoruesit, një kompjuter stimulues dhe një pajisje të montuar në kokën (HMD) e individit. Stimuluesi virtual ekspozon sistematikisht pacientin ndaj një mjedisi dentar virtual duke vizualizuar një skenë stereoskopike në 3D nëpërmjet HMD-së që i vendoset atij.

Mjedisi virtual është përbërë nga një klinikë dentare, instrumente dentare dhe një dentist virtual. Pajisja VRET e ekspozon pacientin ndaj një serie graduale të skenarëve virtualë:
• VR1, pacienti është ulur në poltron dhe rrethohet nga instrumente të zakonshme dentare dhe në anën e djathtë të tij qëndron dentisti virtual;
• VR2, dentisti virtual lëviz me një pasqyrë dentare për të bërë një kontroll të përgjithshëm të gojës;
• VR3, dentisti virtual afron një shiringë kundrejt pacientit;
• VR4, dentisti virtual i afron pacientit frezën (pa tinguj);
• VR5 dentisti virtual i afron pacientit frezën (me tinguj).

Pacientët inkurajohen që të mbajnë gojën hapur gjatë skenarëve dhe të përqendrohen te stimujt që nxisin frikën e tyre si edhe të përshkruajnë ndjesitë ose ndjenjat e çuditshme. Atyre i kërkohet që të vlerësojnë nivelin e vuajtjes për çdo seksion duke i vlerësuar me pikë (SUDS) që përfshihen nga 0 deri në 10 ku 0 nënkupton "asnjë shqetësim" dhe 10 nënkupton "ankthi më i keq që kam përjetuar".

Në harkun e një seance, seksionet janë përsëritur disa herë në mënyrë ciklike ose me ndërprerje sipas reagimit të pacientit në fjalë.

Rezultate
Ky është studimi i parë në botë që ka eksperimentuar metodikën VRET te pacientët e prekur nga fobia ose ankthi i rëndë nga dentisti. VRET ka treguar rezultate të denja në reduktimin e ankthit ndaj trajtimeve dentare, duke treguar ndryshime në sjelljen e pacientëve në programimin e takimeve të tyre stomatologjike dhe në trajtimet dentare. Në të dyja rastet është zhdukur fobia edhe në një follow-up pas 6 muajsh.

Konkluzione
Nga të dhënat e nxjerra nga ky studim, që duhet të konfirmohen me punime të tjera analoge, mund të dalim në përfundimin se kryerja e më shumë seksioneve me metodën VRET te një pacient adult dhe një seksion i vetëm VRET te një pacient pediatrik lejon menaxhimin me sukses të fobisë së tyre dentare duke reduktuar në mënyrë drastike dhe duke lejuar stomatologun që të përfundojë trajtimet e nevojshme.

Implikime klinike
Dentisti duhet të kontrollojë me kujdes pacientët për përshtatshmërinë e tyre për t'iu nënshtruar kësaj lloj terapie, sepse jo të gjithë individët (dhe ndoshta edhe jo të gjithë dentistët) janë kandidatë të përshtatshëm për përdorimin e kësaj metode. Për më tepër është vlerësuar edhe nëse ka nevojë për një bashkëpunim në të njëjtën kohë me një psikoterapeut.

Për më shumë informacione:
Kumar Raghav Gujjar, Ad de Jongh. Is virtual reality exposure therapy the future treatment for anxious dental patients? CDA J 2019;47(8):513-19.

Përktheu: Valbona Spahia