Protokolle të ndryshëm aktivizimi të zgjeruesit të shpejtë të nofullës: ndikimi në perceptimin e dhimbjes

Zgjerimi i shpejtë i nofullës (RME) nëpërmjet hapjes së qepjes së qiellzës në mesin e saj, është një teknikë e zakonshme stomatologjike e përdorur për trajtimin e kontraktimit të harkatës së nofullës dhe të cross-bite posterior (Fig. 1a-b).

Mjekët janë të vetëdijshëm se fëmijët mund të shfaqin ankesa të padëshiruara gjatë fazës së zgjerimit si: dhimbje, lezione të gjuhës, edema dhe ulcera orale, por shumë studime identifikojnë dhimbjen si efektin më të shpeshtë të provuar me një frekuencë 93,9%.
Megjithëse artikuj të shumtë kanë analizuar dhimbjen që lidhet me lloje të ndryshme teknikash ortodontike, pak punime kanë raportuar dhimbjen qe lidhet me zgjerimin e shpejtë të nofullës.
Qëllimi i këtij studimi është analizimi i ndikimit të dy protokolleve të aktivizimit mbi ndryshimet e intensitetit të dhimbjes gjatë zgjerimit të shpejtë të kockës së nofullës.

Figura 1a: Zgjidhja e një rasti të karakterizuar nga cross-bite monolateral nëpërmjet zgjerimit të shpejtë të nofullës

Figura 1b: Zgjidhja e një rasti të karakterizuar nga cross-bite monolateral nëpërmjet zgjerimit të shpejtë të nofullës

Materiale dhe Metoda
Në studim është përfshirë një kampion prej 112 individësh të Universitetit të Roma Tor Vergata. Të gjithë pacientët ishin në moshë para pubertetit (54 meshkuj dhe 58 femra, mosha mesatare 11 +/- 1,8 vjeç) dhe paraqisnin kontraktimin e harkates së nofullës. Mosha skeletore individuale u përcaktua duke përdorur metodën e maturimit të vertebrave cervikale (CMV) e përcaktuar në grafitë e kokës në projeksion latero-lateral. Miratimi i informuar është marrë nga të dy prindërit.
Pacientët i janë nënshtruar një terapie për zgjerimin e shpejtë të nofullës me një zgjerues të tipit flutur me dy krahë në molarët e parë të sipërm të përhershëm; gjithashtu janë caktuar në grupin 1 dhe në grupin 2 në mënyrë rastësore. Në grupin 1 vida e zgjerimit është aktivizuar 1/4 xhiro në ditë (1 aktivizim, 0,2mm në ditë), në grupin 2 vida është aktivizuar 2/4 xhiro në ditë (2 aktivizime, 0,4mm në ditë). Në të dy grupet vida e zgjerimit është aktivizuar deri në arritjen e hiperkorrigjimit molar; kusht klinik që vihet re kur majat e dhëmbëve nga ana e qiellzës e molarëve të parë të sipërm, janë në kontakt me majat vestibulare të molarëve të parë të poshtëm.
Për një vlerësim të saktë të dhimbjes ditore, çdo pacienti i është mundësuar një shkallë numerike e dhimbjes (NRS) e lidhur me një shkallë vlerësimi të dhimbjes me fytyrat e Wong Baker (FPS) (Fig.2).

Figura 2: Shkalla e vlerësimit numerik (NRS) dhe Shkalla e dhimbjes me shprehitë e fytyrave (FPS) të përdorura për vlerësimin e dhimbjes

Prindërve dhe fëmijës i janë dhënë instruksione për të kryer një vlerësim të saktë të dhimbjes; në fakt i është kërkuar pacientëve që të raportojnë çdo ditë gjendjen e dhimbjes së perceptuar 15 minuta pas aktivizimit të zgjeruesit. Asnjë individ nuk ka marrë analgjezikë gjatë fazës aktive të zgjerimit. Të dhënat e mbledhura janë analizuar nga pikëpamja statistikore nëpërmjet rank-sum test i Wilkoxon dhe analizat janë kryer duke përdorur software-in STATA Versioni 12.1.
Rezultate dhe Diskutime
Ky studim vlerëson ndikimin e dy protokolleve të ndryshëm të aktivizimit ,rreth ndryshimeve të intensitetit të dhimbjes gjatë zgjerimit të shpejtë të nofullës duke regjistruar çdo ditë vlerat e dhimbjes së dy grupeve me 56 fëmijë. Paraprakisht edhe Needleman dhe kolegët kanë regjistruar çdo ditë dhimbjen që lidhet me zgjerimin e shpejtë. Individët ishin caktuar në grupet përkatëse sipas preferencave të mjekut; përkundrazi në këtë studim është aplikuar metoda e rastësishme për caktimin e pacientëve nëpër protokollet e ndryshëm. Halicioglu dhe kolegët kanë studiuar ndryshimet në dhimbje midis protokolleve të ndryshëm të aktivizimit por regjistrimi është kryer çdo 5 apo 10 aktivizime.
Fig. 3 sintetizon kohëzgjatjen e trajtimin për sa i përket (a) ditëve të nevojshme për trajtim dhe (b) dhimbjes mesatare në të dy grupet. Analiza e rezultateve dëshmon se grupi 1, i karakterizuar nga një aktivizim i vetëm ditor, paraqet një interval të ditëve në mënyrë domethënëse më të gjatë, për të përftuar shkallën e dëshiruar të zgjerimit të qiellzës, krahasuar me pacientët e grupit 2 (Fig. 3.a).
Megjithatë te fëmijët qe i janë nënshtruar një aktivizimi në ditë, mesatarja e dhimbjes luhatet vetëm midis 0,5 dhe 1 dhe rezulton konstante gjatë periudhës së aktivizimit. Përkundrazi tek individët që i janë nënshtruar 2 aktivizimeve në ditë vërehet nga dita e dytë e aktivizimit një zvogëlim konstant i ndjesisë së dhimbjes (mesatarja e dhimbjes 2,3) (Fig. 3.b).
Ndryshe nga Halicioglu dhe kolegët, në studimin tonë është vërejtur një diferencë domethënëse nga ana statistikore në dhimbjen e perceptuar midis dy protokolleve të aktivizimit. Duke konsideruar intervalin e aktivizimit më kritik (midis 5° dhe 10° aktivizim), individët e grupit 2 kanë referuar një perceptim të dhimbjes në mënyrë domethënëse më të lartë krahasuar me pacientët e grupit 1 (1,2 kundrejt 0,9, P<0,01) (Tab.1).

Figura 3a: Efikasiteti i trajtimit vlerësuar për sa i përket qëndrimit në klinikë dhe ditëve të trajtimit

Figura 3b: Efikasiteti i trajtimit vlerësuar për sa i përket nivelit mesatar të dhimbjes gjatë terapisë në të dy grupet

Tab. 1: Ballafaqimi statistikor mbi dhimbjen e perceptuar midis grupit 1 aktivizim/ditë dhe grupit 2 aktivizim/ditë

Një rezultat i tillë është në akord me studimet e tjera. Është e konsiderueshme të evidentojmë se 5% e pacientëve të grupit 1 aktivizim/ditë dhe 20% e pacientëve të grupit 2 aktivizime/ditë kanë referuar një ndjesi të dhimbjes të konsideruar të fortë (dhimbja më e lartë se 5).
Nuk ka asnjë diferencë për sa i përket gjinisë në kufirin e dhimbjes, por besohet se femrat janë shumë më të ndjeshme se sa meshkujt. Megjithatë në literaturë ka rezultate kundërshtuese rreth këtij argumenti.
Rezultatet e këtij studimi dëshmojnë se niveli i dhimbjes së perceptuar ndikohet nga gjinia vetëm në lidhje me protokollin 2 aktivizime/ditë në të cilin femrat perceptojnë një dhimbje në mënyrë domethënëse më të lartë krahasuar me femrat e grupit me 1 aktivizim/dite (2,2 kundrejt 0,9, P<0,01) (Tab.1). Për këtë qëllim Needleman dhe kolegët dhe Halicioglu dhe kolegët, nuk kanë gjetur asnjë ndryshim sipas gjinisë rreth dhimbjes së perceptuar gjatë zgjerimit; Gecgelen dhe kolegët nga ana tjetër kanë hasur një dhimbje më të lartë te femrat në mënyrë analoge për sa është konstatuar në grupin 2 të studimit tonë.
Relativisht ndaj ndikimit të maturisë skeletore mbi dhimbjen e perceptuar është përdorur shkalla e rritjes së vertebrave cervikale si tregues i rritjes së kockës. Needleman dhe kollegët dhe Gecgelen dhe kolegët në punimet e tyre nuk kanë gjetur asnjë ndryshim midis pacientëve më të vegjël dhe pacientëve më të mëdhenj në moshë. Për shkak të një numri të kufizuar pacientësh në CS3, në këto analiza janë përfshirë vetëm pacientë në CS1 dhe CS2. Ndryshe nga punimet e mëparshme, në këto studime maturia skeletore është në gjendje të ndikojë perceptimin e dhimbjes gjatë zgjerimit të shpejtë të nofullës. Analiza statistikore evidenton se pacientët në CS1 të grupit 2 aktivizime/ditë perceptojnë një dhimbje në mënyrë domethënëse më të lartë krahasuar me pacientët që i përkasin grupit 1 aktivizim/ditë në të njëjtën fazë të maturimit skeletor (Tab.1). Nëse individët në CS1 janë më të ndjeshëm ndaj tipit të protokollit të aktivizimit, individët CS2 duket se janë më pak të ndjeshëm ndaj shkallës së zgjerimit ditor (protokolli i aktivizimit), por perceptojnë më shumë dhimbje gjatë fazave të para të zgjerimit.

Konkluzione
• Zgjedhja e protokollit të aktivizimit është në gjendje të influencojë dhimbjen e perceptuar gjatë zgjerimit të shpejtë të qepjes së qiellzës. Një sasi më ë madhe e zgjerimit ditor është e lidhur me një dhimbje më të madhe, mbi të gjitha midis 5° dhe 10° aktivizim
• Pacientët më të rinj dhe të gjinisë femërore janë më të ndjeshëm ndaj protokollit të aktivizimit
• Dhimbja e referuar gjatë zgjerimit të nofullës është influencuar nga maturia skeletore e individit gjatë trajtimit

Autorë: Baldini A, Nota A, Santariello C, Assi V, Ballanti F, Cozza P: Università degli Studi di Roma "Tor Vergata" Shkolla e Specializimit në Ortognatodonci: Drejtor Prof. Paola Cozza

Përktheu: Erjola Taga