Rreth e rrotull botës në kërkim të ndryshimeve të mandibulës

Ortodonci dhe gnatologji | 28 Shtator 2020 |

Rreth e rrotull botës në kërkim të ndryshimeve të mandibulës

Ndikimi i ushqimit

Nga Debora Bellinzani


A ngjan mandibula e njė personi kaukazian me atė tė njė personi me ngjyrė? 
Pavarėsisht diversitetit tė dukshėm tė tipareve somatike nėse njė banor i Afrikės konsumon produkte bujqėsore pėrgjigjja ėshtė PO. Nė fakt njė studim i fundit ka dalė nė pėrfundimin se forma e mandibulės nuk varet nė mėnyrė prevalente nga faktorė gjenetikė, por nga ajo qė njė person ha: personat qė ushqehen me ushqime tė buta kanė njė mandibulė tė shkurtėr dhe tė gjerė, ndėrsa personat qė ushqehen me ushqime mė tė forta, si ata nė popullsitė e gjuetarėve, kanė njė mandibulė mė tė ngushtė dhe tė gjatė, qė paraqet pra njė hapėsirė mė tė madhe pėr eruptimin e tė gjithė elementeve dentarė.

Studimi i publikuar nė revistėn Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, ka krahasuar kafka tė shumta tė 11 popullsive tė sė shkuarės qė kanė jetuar nė vende dhe klima tė ndryshme; gjashtė nga kėto popullsi jetonin nė zona bujqėsore dhe ishin tė ndara nė Kinė, Japoni, Itali, Mongoli, Nigeri dhe Shtetet e Bashkuara (Meksika e Re) dhe pesė prej tyre jetonin me gjueti, peshkim dhe/ose grumbullim tė farave dhe frutave dhe ishin tė shpėrndarė nė Alaskė, Groenlandia, Australi dhe Afrikėn nėn Sahariane.

Nga krahasimi i pėrmasave tė shumė pikave tė referimit ka rezultuar se forma e pjesėve tė ndryshme tė kafkės, si kurba e qafės pėr shembull ėshtė e ngjashme nė brendėsi tė sė njėjtės popullsi sepse varet nga faktorė gjenetikė por nė tė kundėrt forma e mandibulės nuk pėrcaktohet nė mėnyrė prevalente nga gjenet por lidhet ngushtė me dietėn: ai qė ushqehet me mish dhe fruta paraqet njė formė tė zgjatur tė mandibulės ndėrsa ai qė ushqehet me oriz apo grurė paraqet njė mandibulė mė tė shkurtėr.
Njė studim i kryer te hundėgjatėt (gjitarė tė vegjėl) qė pėrdoren pėr eksperimente, ka treguar se tė vegjlit e ushqyer me ushqime mė tė forta paraqesin njė mandibulė me pėrmasa mė tė mėdha se 10% nė krahasim me hundėgjatėt e ushqyer me ushqime tė buta. Nė bazė tė kėtyre tė dhėnave dhe atyre qė janė nxjerrė nga mbetjet e popullsive tė sė shkuarės mendohet se kur verifikohet njė tranzicion i gjuetisė dhe grumbullimit tė njė jetese qė lidhet me bujqėsinė, modifikimet e aparatit mastikator human bėhen pėr njė periudhė kohore relativisht tė shkurtėr.

Pra forma e mandibulės influencohet direkt nga dieta por jo nga faktorėt gjeografikė apo klimatikė, siē ndodh pėr shembull pėr hundėn: studimet kanė provuar se popullsitė qė jetojnė nė rajone me klimė tė nxehtė dhe tė lagėsht, lejojnė ngrohjen e ajrit duke e bėrė qė tė kalojė nė njė kavitet superior mė tė ngushtė dhe ta lagė duke e vėnė nė kontakt me njė sipėrfaqe mė tė madhe tė indit mukozal nė mėnyrė qė tė mos dėmtojė indet e mushkėrive.
Ashtu siē ėshtė evidentuar edhe nga kėrkime tė tjera "shkurtimi" i mandibulės, nga kohėt e lashta e deri nė ditėt e sotme nuk ėshtė pa pasoja pėr adultėt dhe fėmijėt e sotėm: diferenca nė formė dhe reduktimi i dimensioneve tė mandibulės nė fakt bėjnė qė tė ketė mė pak hapėsirė pėr eruptimin e tė gjithė elementeve dentarė; ekspertėt e lidhin kėtė ndryshim me praninė mė tė madhe tė rasteve tė grumbullimit tė dhėmbėve dhe malokluzionit te popullsitė aktuale ose mė saktė te popullsitė qė edhe sot ashtu si nė tė shkuarėn ushqehen kryesisht me ushqime tė buta.

Pėrktheu: Valbona Spahia



Pėr tė votuar duhet tė vendosni kredencialet tuaja nė Medikey
Nuk ėshtė interesantPak interesantInteresantShumė interesantEkstremisht interesant
Interesant ( 20 votim / mesatar 3 )
LOGIN


© LIFE SHPK   |   NIPT L41629010D