ADAMTS: shënjuesit e mundshëm të inflamacionit të pulpës

Nga Lara Figini

Faktorët fizikë, kimikë dhe iatrogjenë, të ndikuar nga prania e mikrobeve, mund të çojnë në ndryshime të mëdha inflamatore në pulpën dentare. Rastet e pulpitit të kthyeshëm dhe të pakthyeshëm ndryshojnë nga njëri-tjetri për shkak të parametrave dhe simptomave klinike të pacientit (anamnezë e dhimbshme), si dhe për kohën e gjakderdhjes pasi ekspozohet pulpa dentare.

Fatkeqësisht, gjendja klinike e pulpës nuk është gjithmonë në korrelacion me gjendjen histologjike të saj, për më tepër, ekzaminimi histopatologjik nuk është i mundur pa ekstraktimin e dhëmbit apo heqjen e pulpës.

Për të ndihmuar dentistët të vendosin se cila metodë trajtimi është më e mira për sëmundje të ndryshme të pulpës, është e nevojshme të zhvillohet një biomarker diagnostikues i aftë për të përcaktuar stadin e sëmundjes histopatologjikisht pa hyrë në pulpë. Kjo është arsyeja pse ndërmjetësit inflamatorë në indin e pulpës dhe ndryshimet në këta ndërmjetës midis një pulpe të shëndetshme dhe një pulpë të inflamuar janë analizuar në studime të shumta.

Shkatërrimi i matricës jashtëqelizore (ECM) është i zakonshëm në inflamacionin e pulpës, si në sëmundjet e tjera inflamatore. ECM ka shumë enzima proteolitike, shumica e të cilave janë anëtarë të familjes MMP9 (matriksi i metaloproteinazës). Është treguar se A disintegrina dhe trombospondina e metaloproteinazës (ADAMTS), anëtarë të familjes MMP, kanë një rol të rëndësishëm në procese të ndryshme fiziologjike dhe patologjike të ECM.

ADAMTS është një familje e enzimave të proteazës jashtëqelizore me shumë domene dhe te njerëzit janë identifikuar 19 anëtarë të kësaj familjeje, i pari prej të cilëve, ADAMTS-1, u përshkrua që në vitin 1997.
Funksionet e njohura të proteazave ADAMTS përfshijnë përpunimin e prokolagjenëve dhe faktorit von Willebrand, si dhe ndarjen e aggrecan, versican, brevican dhe neurocan, duke i bërë ato enzima kyçe për rimodelimin e matricës jashtëqelizore. Është treguar se ato kanë role të rëndësishme në organizimin e indit lidhor, në koagulimin, inflamacionin, artritin, angiogjenezën dhe migrimin e qelizave.

Për shembull, shumica e rasteve të purpurës trombocitopenike trombotike rrjedhin nga frenimi, i ndërmjetësuar nga autoantitrupat, i ADAMTS-13.

Interesi për proteazat ADAMTS po rritet çdo ditë e më shumë, vitet e fundit, për shkak të dominimit të tyre në strukturë dhe pranisë së tyre në ECM. Megjithatë, asnjë studim, përveç sa vijon, nuk është kryer me qëllim për të hetuar nëse ADAMTS janë efektive edhe në patologjitë e pulpës dentare.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës

Në një studim të botuar në Journal of Endodontic, autorët krahasuan nivelet e metaloproteinazave të ndryshme A disintegrin dhe trombospondin (ADAMTS-1, -4 dhe -9), të lidhura me zbërthimin e proteoglikaneve dhe frenuesit indor të metaloproteinazës 3 (TIMP-3) në matricën jashtëqelizore të pulpave dentare të shëndetshme dhe në ato me pulpite simptomatike të pakthyeshme.

Në studim, autorët mblodhën mostra të indit të pulpës të diagnostikuara si të shëndetshme dhe mostra të indit të pulpës me pulpit simptomatik të pakthyeshëm nga 48 pjesëmarrës. Pulpat e shëndetshme dhe të inflamuara u transferuan më pas direkt në tubat Eppendorf (Labosel, Stamboll, Turqi) dhe u ruajtën në 280°C (Nüve-DF490; Nüve, Ankara, Turqi) deri në përdorim të mëtejshëm. Më pas u kryen trajtimet rutinë të kanalit të rrënjës.

Nivelet e ADAMTS-1, -4 dhe -9 dhe TIMP-3 u matën në supernatantët njerëzorë të ekstraktuar nga indi i pulpës dentare duke përdorur komplete të analizës së enzimës imuno-absorbuese (USCN, Wuhan, Kinë). Për të dhënat parametrike u përdorën testi t i kampionit të pavarur dhe analiza e variancës me një drejtim dhe për të dhënat joparametrike u përdorën testet Kruskal-Wallis dhe Mann-Whitney U.

Rezultatet

Kishte një ndryshim statistikisht domethënës midis niveleve ADAMTS-1 dhe -9 dhe niveleve TIMP-3 midis dy grupeve të pulpës së shëndetshme dhe të pulpës, por jo një ndryshim domethënës për nivelet ADAMTS4. Rezultatet e këtij studimi treguan se nivelet e ADAMTS-1 dhe -9 ishin më të larta në grupin e pulpitit sesa në grupin e pulpës së shëndetshme, ndërsa niveli TIMP-3 ishte më i ulët në grupin e pulpitit.

Konkluzionet

Nga të dhënat e këtij studimi, të cilat duhen konfirmuar edhe në punime të tjera të ngjashme, mund të konstatohet se ADAMTS-1 dhe -9 dhe TIMP-3 mund të kenë një rol në inflamacionin e pulpës, ndërsa ADAMTS4 nuk ka lidhje me inflamacionin e pulpës.

Implikimet klinike

Ky studim është i pari që vlerëson nivelet e ADAMTS në indin e pulpës. Rezultatet ofrojnë informacion të rëndësishëm pasi ADAMTS-1 dhe -9 dhe TIMP-3 mund të luajnë një rol në inflamacionin e pulpës dhe kjo duhet të hetohet më tej në të ardhmen me studime cilësore.

Për më shumë informacion:

Golbasi F, Erdemir A, Kisa U. Comparison of ADAMTS levels in pulp tissue samples of healthy and symptomatic irreversible pulpitis teeth. J Endod 2022 Apr;48(4):496-501.