Dhëmbët e plasaritur apo të thyer. A mund të riparohen dhe cila është prognoza e tyre?

Nga Lara Figini

Çarjet dentare përfaqësojnë gjithmonë një problem që është i vështirë për tu menaxhuar dhe diagnostikuar nga dentisti.

Në përgjithësi, prognoza e një dhëmbi të plasaritur është më e mirë në dhëmbët ku vija e thyerjes përfundon brenda së tretës koronare të rrënjës. Çarje të tilla japin një përthithje tipike të kockave që rrethon vijën e thyerjes, e cila është patognomonike e gjendjes dhe shpesh lejon diagnozën përfundimtare.

Etiopatogjeneza e inflamacionit në dhëmbët e plasaritur rrënjësisht i atribuohet depërtimit bakterial të xhepave periodontal përmes vijës së çarjes dhe resorbimit të lokalizuar të kockave që ndodh në një dhëmb të plasaritur mund të zbulohet si një defekt hetues duke përdorur një sondë periodontale; megjithatë, xhepi fillimisht i ngushtë është shpesh i vështirë për tu zbuluar dhe bëhet më i dukshëm vetëm kur përparon.

Hipoteza më e akredituar në këtë drejtim propozon që frakturat gjatësore të kenë origjinën nga një çarje në dentinën e kurorës si pasojë e stresit të përtypjes ose për shkak të dobësimit të dentinës (e zvogëluar në sasi ose e ndryshuar në cilësi) e cila mund të thyhet më lehtë, duke rezultuar në frakturë jo të plotë. Stresi i përtypjes çon në shtrirjen e thyerjes poshtë, drejt dhomës së pulpës, duke rezultuar në infeksion dhe nekrozë të dhëmbëve në shumë raste. Stresi shtesë në dhëmb favorizon shtrirjen e thyerjes drejt rrënjës, e cila lejon depërtimin bakterial më thellë në periodont.

Pacientët mund të kenë një shumëllojshmëri të gjerë të simptomave klinike që shpesh janë të vështira për t'u shoqëruar me një çarje, sepse ato priren të zhduken ose mund të jenë të përhapura dhe shpesh nuk i atribuohen një dhëmbi të vetëm ose një problemi të veçantë.

Hulumtuesit dhe mjekët janë përpjekur të krijojnë një qasje terapeutike efektive për të ruajtur këta dhëmbë ose të paktën për të zgjatur qëndrimin e tyre në hark dhe për të mos iu drejtuar menjëherë avulsionit.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës

Në një studim vëzhgues retrospektiv italian, të botuar në International Endodontic Journal, autorët studiuan shkallën e mbijetesës së dhëmbëve me çarje rrënjësore dhe të restauruar me materiale të përbëra.

Studimi përfshiu 87 dhëmbë me çarje ose çarje rrënjësore (87 pacientë: 46 burra, 41 gra, mosha mesatare 50.2 vjeç) të cilët u trajtuan me restaurime përbërëse ngjitëse midis 1991 dhe 2019. Dyzet e pesë çarje u gjetën në dhëmbët e sipërm të pasmë (molarë dhe premolarë), 40 në dhëmbët e pasmë të mandibulës dhe vetëm dy në dhëmbët e përparmë, të dy në nivelin maksilar.

Bazuar në thellësinë e plasaritjes, dhëmbët u klasifikuan me çarje të rrënjës proksimale (PRCT) - në të cilat vija e thyerjes ishte e kufizuar brenda dyshemesë së pulpës ose një të tretës koronare të rrënjës - dhe me çarje të rrënjës së thellë (DRCT), vija e thyerjes shtrihet në të tretën e mesme dhe kulmin e kanalit rrënjor.

Humbja dhe rikuperimi i kockave u vlerësua radiografikisht në distancën kohore prej 1 viti. Të gjithë pacientët u trajtuan me mikroskopi kirurgjikale nga i njëjti operator. Një analizë e regresionit logjistik u krye për të përcaktuar parashikuesit e pavarur të nxjerrjes. Kurbat e mbijetesës Kaplan-Meier u përdorën për të analizuar PRCT dhe DRCT.

Rezultate

Nga 87 dhëmbë të plasaritur të konsideruar në studim (66 ishin molarë, 19 premolarë dhe 2 prerës) 52 kishin çarje të rrënjës së thellë DRCT, 35 çarje të rrënjës proksimale PRCT, 46 treguan një defekt të sondës periodontale. Pacientët u ndoqën mesatarisht për 66.9 muaj. Mungesa e thellësisë së hetimit u konsiderua një faktor i rëndësishëm mbrojtës kundër nxjerrjes, ndërsa humbja e kockave u konsiderua një faktor rreziku për nxjerrjen.
Mbi 50% e dhëmbëve të trajtuar me protokol ngjitës u zbuluan se ishin funksionale në 5 vjet. Një normë mbijetese prej 78% në 5 vjet u gjet në grupin PRCT, ndërsa një normë mbijetese prej 58% u gjet në grupin DRCT.

Konkluzione

Nga të dhënat e këtij studimi, të cilat duhet të konfirmohen edhe në studime të tjera të ngjashme, mund të konkludohet se restaurimet me rrëshirë të përbërë ofrojnë një mbijetesë të dhëmbëve të plasaritur >50% dhe, veçanërisht, janë funksionale pas 5 vitesh ndjekje në 1985, 4% e rasteve për PRCT dhe 61.5% për DRCT.

Implikimet klinike

Parashikimi afatgjatë i restaurimeve të rrëshirës së përbërë të çarjeve vertikale të rrënjës duket premtuese. Sidoqoftë, përdorimi i një mikroskopi operativ është thelbësor për procedurat diagnostike dhe terapeutike.

Për më shumë informacion:

Malentacca A, Zaccheo F, Scialanca M, Fordellone F, Rupe C, Lajolo C. Repair of teeth with cracks in crowns and roots: an observational clinical study. Int Endod J 2021 Oct;54(10):1738-53.