Pacienti diabetik: si të shmangim krizat

Lucio Montebugnoli

Pacienti diabetik karakterizohet nga një deficit në prodhimin e insulinës, funksioni i së cilës është ai që të nxisë futjen e glukozës në brendësi të qelizave të pranishme në gjak. Ekziston një diabet i tipit I, i quajtur juvenil në të cilin pankreasi nuk prodhon më insulinë dhe individi ka nevojë për administrimin e vazhdueshëm të insulinës ekzogjene dhe një diabet i tipit II, i ashtuquajtur diabeti i adultit, në të cilin është i pranishëm një deficit vetëm parcial i insulinës dhe terapia konsiston në administrimin e barnave (antidiabetike orale) që thjeshtojnë futjen e glukozës në brendësi të qelizave.
Në momentin që verifikohet një deficit i insulinës, asistohet ndaj një vështirësie progresive në futjen e glukozës në brendësi të qelizave që më pas ndiqen nga një reagim i shpejtë i organizmit në tentativën për të rifurnizuar qelizat me glukozë.

Sistemi endokrin vë në veprim një seri të tërë ndodhish të reflekseve që çojnë në një sekretim më të lartë të disa hormoneve (glucagone, catecolamine, kortikosteroidë dhe kështu me radhë), deficit hormonesh nga stresi që kanë tendencën të rrisin përqendrimin e glukozës në gjak (hiperglicemi), duke rritur kështu gradientin ekstra/intraqelizor të glukozës dhe në të njëjtën kohë duke prodhuar energji nëpërmjet përdorimit të substancave të tjera energjetike (kryesisht lipide, me pasojë rritjen e trupave ketonikë [acidozë metabolike]).
Rritja progresive e acidozës dhe dehidratimi i pacientit (pasojë e diurezës osmotike, sekondare ndaj hiperglicemisë) çojnë në mënyrë të pashmangshme në një kuadër shumë të rëndë të përcaktuar si "koma diabetike".
Megjithatë progresioni i ngjarjeve të përshkruara është në përgjithësi i ngadaltë dhe kërkon ditë apo javë në vijim të një reduktimi akut dhe të rëndësishëm të aktivitetit të insulinës.
Për këtë arsye pacienti diabetik edhe me vlera të larta të glicemisë nuk duhet të jetë burim preokupimi për stomatologun duke qenë se nëse vjen në klinikë në kushte optimale shëndetësore nuk mund të arrijë kurrë një situatë kome diabetike gjatë periudhës së qëndrimit.
Anasjelltas, emergjenca që mund të verifikohet në një individ diabetik që i nënshtrohet trajtimit stomatologjik është mundësia e një krize hipoglicemike e cila mund të përfaqësojë një moment të madh ankthi për pacientin dhe për stomatologjinë.

Kriza hipoglicemike

Janë në rrezik për këtë lloj krize diabetikët e tipit I në terapi me insulinë dhe të tipit II në terapi me barna hipoglicemike orale.
Mekanizmi që është në bazën e krizës hipoglicemike akute është prania e papritur e një disbalancimi në brendësi të të gjithë organizmit që është shuma rezultante midis glukozës së pranishme në muskuj dhe e mëlçisë nën formën e glikogjenit dhe glukozës që vijnë nga dieta. Nëse depozitat e glukozës (pavarësisht mëlçisë dhe muskujve) janë në një farë mënyre deficitare dhe mungon kontributi i glukozës që vjen nga dieta, veprimi i terapisë antidiabetike që ka për tendencë të thjeshtojë kalimin e glukozës nga gjaku në brendësi të qelizave, do të përcaktojë një kusht hipoglicemie.
Një mospërputhje midis efekteve të terapisë antidiabetike dhe pranisë së glukozës në brendësi të organizmit mund të verifikohet efektivisht në rastin e një ndërhyrje stomatologjike për shkak të një boshatisje të tepërt të rezervave të glukozës në muskuj dhe mëlçi nga ana e hormoneve të stresit në orët para ndërhyrjes, gjatë vetë ndërhyrjes por edhe për shkak të zakonit të konsoliduar nga ana e pacientit për të mos konsumuar ushqime në orët para ndërhyrjes. Në kushte të tilla marrja normale e insulinës apo hipoglicemikëve oralë ditën e ndërhyrjes mund të çojë në shfaqjen e mospërputhjeve të përshkruara më lart me një reduktim edhe dramatik të përqendrimit hematik të glukozës.
Në të kundërt me sa është menduar, gjysmë-jeta më e madhe plazmatike e hipoglicemikëve oral në krahasim me atë të insulinës bën të mundur që kriza hipoglicemike në pacientë që marrin këto barna është shumë më e gjatë dhe e vështirë për t'u zgjidhur.

Parandalimi i krizës hipoglicemike
Një rol të rëndësishëm luan kontrolli i ankthit që lidhet me ndërhyrjen stomatologjike duke filluar që natën para ndërhyrjes. Për sa i përket kësaj mund të jetë e dobishme duke rënë dakord me mjekun kurues, që të administrojmë një benzodiazepinë natën para se të biem të flemë, administrim që duhet marrë para ndërhyrjes. Gjatë ndërhyrjes më pas duhet të ushtrohet një kontroll i rreptë i ankthit dhe i dhimbjes.
Pacientit duhet t'i rekomandohet që të mos modifikojë asnjë nga zakonet e tij të përditshme; pra duhet të marrë terapinë normale antidiabetikë në dozën dhe në kohët e rekomanduara, si normale duhet të jetë konsumimi i vakteve.
Sipas disa autorëve këshillohet madje që pezullimi i terapisë antidiabetike ditën e ndërhyrjes, duke nënvizuar kështu se preferohet një kusht i hiperglicemisë në krahasim me riskun e një krize hipoglicemike.

Manifestime klinike të krizës hipoglicemike
Simptomat e një hipoglicemie akute gjatë seancës stomatologjike mund të shfaqen papritur ose në formë graduale.
Janë lidhur nga një anë me simptomat sekondare të hipersekretimit të reflektuar nga hormonet e stresit (catecolamine, glucagone, kortikosteroide, e kështu me radhë), nga ana tjetër ndaj shenjave të vuajtjes cerebrale sekondare ndaj reduktimit të konsumit të glukozës në tru, i cili nuk zotëron një rezervë të glukozës dhe kështu varet plotësisht nga niveli i pranishëm i gjakut.

Terapia e krizës hipoglicemike
Shfaqja e simptomave që lidhen me hipersekretimin e hormoneve të stresit (agjitim, të dridhura, djersitje) të shoqëruar nga ngërçe abdominale, ndjesi urie dhe mjegullim të sensorit të një diabetiku në terapinë farmakologjike duhet gjithmonë të na bëjë të dyshojmë për një krizë hipoglicemike.
Ndërhyrja stomatologjike duhet të ndërpritet dhe pasi është përjashtuar një simptomatologji që lidhet me stresit e ndërhyrjes (krizë ankthi) duhet të administrohet glukozë në formën e një kubi sheqeri apo të një lëngu me sheqer (lëng frutash etj.). Nëse situata e hipoglicemisë diagnostikohet në kohë relativisht të shkurtër, kriza mund të zgjidhet lehtësisht pas pak minutash nga administrimi i glukozës. Nëse vonohemi në diagnozë apo në gjetjen e glukozës dhe pacienti nuk arrin të marrë në mënyrë spontane sheqerin mund të jetë i nevojshëm administrimi venoz i një solucioni me glukozë 5% apo si alternativë, nëse do ishte prezente, administrimi intramuskular i Glucogen (glucagone) në flakon 1 mg.
Rikuperimi spitalor në urgjencë duhet të parashikohet kur kriza nuk zgjidhet shpejt.

Burimi: Odontoiatria33

Përktheu: Erjola Taga