Zbardhimi i dhëmbëve vitalë dhe jo vitalë: të vërtetat dhe të fshehtat që profesionisti duhet të njohë (Pjesa III)

Zbardhimi i dhëmbëve jo vitalë
Duke kujtuar dhe duke përmbledhur shkaqet kryesore të diskromive të dhëmbëve me pulpë jo vitale ato janë si më poshtë:
- nekroza e indit pulpar,
- mbetjet e indit nekrotik pulpar nga hapja e gabuar e dhomës pulpare,
- hemorragjia intensive gjatë terapisë endodontike, nëse nuk ndiqet nga një drenim i saktë,
- hemorragjia pulpare për shkak të traumës,
- substanca iatrogjene,
- materialet e mbushjeve.

Nëse, shpesh arrijmë të marrim rezultate shumë të mira dhe sidoqoftë, përmirësime estetike të vlerësueshme në rastet e para që janë përshkruar më lart, pa interes estetik rezultojnë tentativa e zbardhimit në dy raste: në çngjyrosjen nga substanca iatrogjene dhe në çngjyrosjen nga materialet e mbushjeve.
Shkaku më i shpeshtë i çngjyrosjes vjen nga persistenca e materialit pulpar në dekompozim në dhomën pulpare. Në fakt, nëse dhoma pulpare nuk hapet mirë, do të rezultojë i vështirë aksesi në margjinën incisale dhe në cepa me pasojë "harresën" e dentriteve pulpare dhe formimin, pak a shumë të ngadaltë, të përbërjeve kromatogjene, që shkaktojnë çngjyrosjen e dhëmbit.

Një shkak tjetër i shpeshtë i çngjyrosjes është hemorragjia pulpare, qoftë për shkak të traumës qoftë për shkak të modifikimit endodontik që nuk është ndjekur nga një drenim i përshtatshëm. Gjaku filtohet në dentinë, eritrocitet shpërbëhen në tubthat dentinalë (çngjyrosja është më e dukshme tek individët e rinj sepse tubthat dentinalë janë më të gjerë), hemoglobina degradohet në disa pigmente: hemosiderinë, haematoporphyrin, hematinë, që shkaktojnë çngjyrosjen, e cila përkeqësohet nga acidi sulfhidrik i prodhuar nga dekompozimi bakterial, që kombinohet me të njëjtat përbërje të hemoglobinës.
Midis shkaqeve iatrogjene kujtojmë iodoformin, jodurin, vajin cassia, nitratin e argjendit, që çngjyrosin dhëmbin duke u kombinuar me medikamente të tjera kanalare ose me produkte të dekompozimit të pulpës.
Ndërmjet materialeve të mbushjeve, në fund, kujtojmë më të shpeshtin: amalgamën e argjendit. Amalgama e bakrit është përdorur pak dhe ari mund të shkaktojë çngjyrosje vetëm nëse kombinohet me produktet e kariesit. Amalgama e argjendit shpesh është shkaku i të të ashtuquajturave disavantazhe, kur smalti nuk është mbështetur nga një shtresë e mjaftueshme e dentinës dhe amalgama është e tejdukshme. Dhëmbët e çngjyrosur për shkak të materialeve të mbushjes dhe për shkaqe të tjera iatrogjene, janë më të vështirët për t'u trajtuar dhe teknikat e ndryshme të zbardhimit nuk japin kurrë rezultate të vlerësueshme.
Në çdo rast theksojmë që, në përgatitjen e dhëmbit, është e domosdoshme të punosh nën digë.
Përpara se të përshkruajmë teknikën e zbardhimit, është e nevojshme t'i kushtojmë shumë vëmendje parapërgatitjeve. Diga është pikërisht, e domosdoshme: përveç se mban dhëmbin e thatë nga pështyma, shmang rrezikun që mund të irritohen indet parodontale me materialet që do të përdorni.
Është gjithashtu e domosdoshme pastërtia e saktë e dhomës pulpare, të bordit incisal, të cepave pulpar, nga çdo mbetje e pulpës nekrotike. Dhe përveç kësaj është e nevojshme zbrazja nga gutaperka e kanaleve radikolare për të paktën disa milimetra nën bordin gingival, sepse permanenca e tij në kanale është shpesh një shkak tjetër çngjyrosjeje.

Në fund, pastrohet kaviteti i dhëmbit me kloroform (ose ksilol), për të eliminuar çdo substancë yndyrore.
Zhytet një pambuk në një solucion me ujë të oksigjenuar me vëllim 36% dhe ujë të distiluar të pastër. Pambuku vihet në dhomën pulpare: aplikohet një burim nxehtësie, zakonisht një llambë fotografike, në një farë distance - nga fytyra e pacientit (50-70 cm) dhe lihet e ndezur për 5-6 minuta ose llamba specifike me dritë të përhapur në fashën infra të kuqe.
Mund të përdoret edhe një burim tjetër nxehtësie si ekskavatori ose një instrument që ngrohet me flakë, por nuk djeg.
Veprimi përsëritet 4-5 herë në të njëjtën seancë. Pas seancës së parë shihen, zakonisht rezultate të kënaqshme, por nëse çngjyrosja në fillim është intensive, për të marrë rezultate optimale teknika përsëritet për 2-3 seanca të tjera, me largësi një javë nga njëra seancë në tjetrën.
Në periudhën ndërmjet seancave në dhomën pulpare lihet një pambuk i vogël i lagur më parë me peroksid hidrogjeni 36%, sepse ai vazhdon të çlirojë oksigjen.
Është e rëndësishme të mbyllet me kujdes kaviteti me cemente të oksifosfatit të zinkut ose cemente me jonomere xhami, për të qenë të sigurt që oksigjeni, që vazhdon të çlirohet dhe që ka si tendencë të shtyjë jashtë cementin derisa të fortësohet, nuk ka asnjë mënyrë daljeje, duke neutralizuar mjekimin.
Një teknikë tjetër e përdorur pak ditët e sotme por shumë efikase, konsiston në bërjen e përzierjes paksa të dendur të perboratit të natriumit dhe ujit të oksigjenuar me vëllim 36% dhe gjithmonë pasi janë përshtatur masat e duhura (pastrimi i dhomës, diga, heqja e 2 mm gutaperkë, larja e dhomës pulpare), depozitohet një pjesë e vogël në kavitet, duke e mbuluar me një pambuk; pra aplikohet burimi i nxehtësisë direkt në kontakt me përzierjen. Burimi i nxehtësisë përfaqësohet nga një instrument (ekskavator i gjatë) i ngrohur në flakë ose në mënyrë elektrike, por që nuk djeg, që lihet në kontakt me perboratin e natriumit dhe ujin e oksigjenuar për disa sekonda (derisa ndjehet "skuqja" e shkaktuar nga çlirimi i oksigjenit).

Edhe në këtë rast pastrohet me kujdes dhoma pulpare dhe përsëritet veprimi për 4-5 herë në të njëjtën seancë. Nëse, më pas, merren në konsideratë seanca të tjera të nevojshme, praktikohen medikamente të ndërmjetme në intervale një javore, duke lënë pak nga përzierja në dhomën pulpare dhe duke e mbyllur, pasi kemi futur një pambuk, me cement të oksifosfatit të zinkut ose me jonomere xhami.
Edhe me këtë teknikë është e rëndësishme të sigurohemi që cementi të mbyllë mirë kavitetin dhe që, të mbahet i shtypur derisa të forcohet. Në zbardhimin e fundit mbyllet në kompozitë kaviteti me procedura adezive të kujdesshme pas dy javësh nga seanca e fundit e substancës zbardhuese. Këto me qëllim që të mos interferojë me oksigjenin e lirë, që është akoma i pranishëm në tubthat dentinalë, në procesin e polimerizimit të materialeve të restaurimit.

Ka variante të tjera të këtyre teknikave, një nga të cilat përdor acid klorhidrik dhe eter, përveç ujit të oksigjenuar, për të përmirësuar penetrimin në indet dentare, por kjo është thënë tashmë që është për dhëmbët vitalë.
Si përfundim vërehet se, ndërmjet ndërhyrjeve stomatologjike që kanë si synim përmirësimin e shëndetit dhe estetikën e pacientit, zbardhimi i dhëmbëve është një ndër ato procedura që me prova më të menjëhershme pranohet nga pacienti, i cili shpesh i dhuron profesionistit menjëherë një buzëqeshje çliruese, ndoshta në mënyrë edhe të pavetëdijshme. Atë buzëqeshje për të cilën kanë të drejtë të gjithë dhe që qoftë spontane apo e hapur është sinonim i shëndetit.

Autorët:
Prof. Vassilios Kaitsas, Prof. Antonio Signore, Prof Stefano Benedicenti

Përktheu: Valbona Spahia