Afte të përsëritura... po sikur të jetë celiaki?

Pacientja: Doktor, ka mundësi të më jetë thyer një dhëmb. Në mënyrë periodike faqja e djathtë mbushet me lezione të vogla. Më japin shumë dhimbje...
Doktori: Ta kontrollojmë... nuk më duket se keni një dhëmb të thyer. Të gjithë dhëmbët tuaj janë të shëndetshëm!
Pacientja: Atëherë do të jetë nga stresi. Kohët e fundit jam shumë e lodhur edhe zorra po më bën kapriço dhe....
Doktori: Mund t'ju këshilloj të bëni një analizë gjaku?
Pacietja: Por ju a jeni një dentist?!

Disa batuta për të hyrë në një argument që sot është në "modë": celiakia dhe dieta pa gluten. Dentisti, protagonist i bisedës, me siguri ka patur një intuitë të shkëlqyer thjesht duke dëgjuar me vëmendje tregimin e pacientes.

Aftet e përsëritura, të njohura më shumë nga profesionistët e sektorit si stomatit aftoz, janë ulcera të vogla (lezione) ovale ose rrethore, një apo të shumta, me një kufij të dukshëm të rrethuara nga një aureolë e skuqur dhe me një pjesë qendrore me ngjyrë të zbardhur që shërohen brenda një jave. Janë shfaqje të një patologjie imunomediate dhe mund të jenë aluzion i celiakisë.
Celiakia, një patologji autoimune gjenetikisht e përcaktuar, veçanërisht në moshë pediatrike, është diagnostikuar sot edhe te të rriturit dhe te të moshuarit. Pjesa e trupit shënjestër e patologjisë dhe e simptomatologjisë së saj janë zorrët, por jo vetëm. Diarreja, frenimi i rritjes, bark i rrumbullaket i fryrë por edhe aborte të shumtë, dhembje barku, dhembje koke, alopecia, përfaqësojnë simptomat më të shpeshta.

Në rastin e protagonistes sonë, binomi i provuar nga shumë studime shkencore është celiakia dhe aftet. Pak dihet për mekanizmin bio-molekular që nënvizon marrëdhënien afte-celiaki të pa diagnostikuar. Ajo çka supozohet është se destrukturimi i qimeve të mukozës, struktura të përcaktuara për absorbim, në veçanti për celiakinë, çojnë në mungesë të hekurit, vitaminës B12 dhe acidit folik. Mungesa e këtyre mikro ushqyesve do të lehtësonte formimin e afteve. Prova klinike lidhëse, është shfaqja e shërimit të lezioneve në momentin që realizohet ushqyerja me mungesë gluteni, që i shndërrojnë këto lezionë në një të dhënë të rëndësishme objektive dhe/ose në një anamnezë për diagnostikimin e ceilakisë.
Inputi i duhur për një diagnozë të saktë është që të kryen analiza specifike serologjike:
- antitrupat anti-transglutaminaza IgA dhe dozimi i serumit IgA
- antitrupat anti-gliadina deamidata (AGAD)
- anti trupat anti-endomisio (EmA)

Në vijim do të fillohet një ushqyerje korrekte dhe një stil jetese i shëndetshëm që parashikojnë largimin e glutenit, përzierje unike proteinike drithërash dhe derivate.

Për më tepër:
Z Slebioda et al. Etiopathogenesis of recurrent aphthous stomatitis and the role of immunologic aspects: literature revieë. Arch Immunol Ther Exp. 2014 Jun; 62(3):205-15. doi: 10.1007/s00005-013-0261-y.
U Volta et al. The changing clinical profile of celiac disease: a 15-year experience (1998-2012) in an Italian referral center. BMC Gastroenterol. 2014 Nov 18;14:194. doi: 10.1186/s12876-014-0194-x.
K Cantekin et al. Presence and distribution of dental enamel defects, recurrent aphthous lesions and dental caries in children ëith celiac disease. Pak J Med Sci. 2015;31(3):606-9. doi:10.12669/pjms.313.6960.

Letizia Saturni
Profesioniste e shëndetit dhe specialiste e Shkencave të ushqimit

Përktheu: Erjola Taga