Prevalenca e kariesit dentar nga viti 1990 deri në vitin 2019

Nga Lara Figini

Kariesi i patrajtuar i dhëmbëve të përhershëm ka prekur rreth 2.3 miliardë njerëz në mbarë botën në vitin 2017, duke e bërë atë gjendjen më të zakonshme shëndetësore që prek njerëzimin.

Kariesi në dhëmbët e qumështit ndodh respektivisht në 46.9% dhe 39.3% të fëmijëve të moshës 1-4 dhe 5-9 vjeç.

Edhe pse, shëndeti oral vazhdon të jetë i izoluar nga sistemi tradicional shëndetësor dhe pavarësisht manovrave politike parandaluese të aktivizuara, reagimet e sistemit të shëndetit oral kanë qenë gjithmonë të dobëta dhe të fragmentuara.

Mungesa e të dhënave të besueshme epidemiologjike është identifikuar si një shkak themelor i "neglizhencës" globale të shëndetit oral.

Studimet epidemiologjike të deritanishme mbi ngarkesën globale të kariesit dentar janë të kufizuara në raportin e statistikave të thjeshta përshkruese dhe bazohen në studimin e incidencës së sëmundjeve globale, lezioneve dhe faktorëve të rrezikut.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës

Në një studim, të publikuar në Journal of Dental Research, autorët identifikuan barrën, tendencat dhe pabarazitë e kariesit të patrajtuar te dhëmbët e përhershëm dhe ata të qumështit nga viti 1990-2019 në nivel global, rajonal dhe kombëtar përmes një sërë qasjesh analitike.

Përllogaritjet e ngarkesës së kariesit u nxorrën nga Global Burden of Disease Study 2019.
U bë një analizë e detajuar për të shqyrtuar kontributin e faktorëve demografikë dhe epidemiologjikë në prevalencën e rasteve të kariesit.

Në analizën e portofolit, profili epidemiologjik i kariesit të secilit vend u klasifikua sipas prevalencës së standardizuar sipas moshës në vitin 2019 dhe ndryshimit mesatar vjetor të përqindjes nga viti 1990 në 2019.
Analiza e atribuimit socio-demografik u krye për të zbuluar shkallën e pabarazisë në barrën e kariesit.

Rezultatet

Prevalenca e kariesit në dhëmbët e përhershëm dhe ata të qumështit u ul përkatësisht me 3.6% dhe 3.0%.
Rritja e popullsisë ishte përcaktuesi kryesor i variacionit në numrin e rasteve të kariesit, veçanërisht në Afrikën Sub-Sahariane (kontributi në përqindje: 126.6%, dhëmbë të përhershëm; 103.0%, dhëmbë qumështi).

Prevalenca e kariesit në dhëmbët e përhershëm ishte më e ulëta në vendet më të zhvilluara, ndërsa tendenca e kundërt u vu re në dhëmbët e qumështit, me përjashtim të kuintilit më të lartë socio-demografik ku prevalenca e kariesit ishte më e ulëta.

Në nivel global, 64.6 milionë dhe 62.9 milionë (62.8 deri në 63.1 milionë) raste të përhapura të kariesit në dhëmbët e përhershëm dhe të qumështit i atribuohen pabarazisë socio-demografike në vitin 2019. Kjo arriti në 3.2% dhe 12.1% të numrit global të rasteve të përhapura të kariesit. në dhëmbët e përhershëm dhe të qumështit.

Konkluzionet

Nga të dhënat e këtij studimi, të cilat duhet të vërtetohen edhe në punime të tjera të ngjashme, mund të konstatohet se barra e kariesit dentar mbetet një sfidë globale për shëndetin publik. Rritja e popullsisë është shtytësi kryesor i rritjes globale të numrit të rasteve të kariesit për periudhën 1990-2019.

Implikimet klinike

Nevojitet reforma në nivelin e sistemit global të shëndetit oral për të adresuar shkaqet e ngarkesës dhe pabarazisë së kariesit dentar.

Përveç një reforme të sistemit global të shëndetit oral, do të duhej një qasje parandaluese e cila do të ndihmonte në adresimin e shkaqeve të globalizimit dhe pabarazisë së kariesit.

Për më shumë informacion:

Wen PYF, Chen MX, Zhong YJ, Dong QQ, Wong HM. Global burden and inequality of dental caries, 1990 to 2019. J Dent Res 2022;101(4):392-9.