Dieta mesdhetare dhe periodontiti. A ekziston një lidhje ndërmjet tyre?

Nga Lara Figini

Që në fillim të viteve 1950, ka nisur të flitet për efektet e dobishme të dietës mesdhetare (MD) dhe, që atëherë, provat epidemiologjike kanë lulëzuar mbi aftësinë e MD-së për të reduktuar rrezikun e zhvillimit të sëmundjeve jo të transmetueshme si: sindroma metabolike, diabeti melit i tipit 2, sëmundjet kardiovaskulare CVD dhe tumoret.

Konsensusi i fundit mbi piramidën ushqimore mesdhetare përfshin jo vetëm konsumin dhe porcionet e grupeve të veçanta ushqimore, por edhe ndjekjen e një stili jetese korrekt (stërvitje të rregullt dhe pushim adekuat), të cilat, së bashku, janë të përshtatur në "Stilin e jetesës mesdhetare" (ML).

Dieta mesdhetare është një mënyrë jetese, më shumë se një listë ushqimesh dhe bazohet në një piramidë ushqimore.

Në bazën e piramidës ka shumë perime, fruta dhe drithëra (mundësisht integrale), ushqime të cilat duhen konsumuar çdo ditë. Duke u ngjitur lart, gjejmë qumësht dhe derivate me pak yndyrë (si p.sh. kosi) të mbuluara në 2-3 porcione në ditë prej 125 ml. Vaji i ullirit ekstra i virgjër këshillohet të konsumohet i papërpunuar dhe pa e tepruar me sasinë (3-4 lugë gjelle në ditë), së bashku me hudhrën, qepën, erëzat dhe barishtet aromatike të cilat në vend të kripës janë erëzat më të mira për gatimet e stilit mesdhetar. Yndyrat e tjera të mira, përveç atyre të vajit, sigurohen nga arrat dhe ullinjtë, në një ose dy porcione ditore prej 30 g.

Në majën e piramidës ushqimore janë ushqimet që duhen konsumuar jo çdo ditë, por çdo javë, janë ato ushqime që sigurojnë kryesisht proteina, ndër të cilat më i rekomanduar është peshku dhe bishtajoret me të paktën dy porcione në javë secila, mishi i shpendëve 2-3 porcione, vezët 1-4 kokrra në javë, djathërat jo më shumë se dy porcione 100 gr ose 50 gr nëse janë me erëza.

Së fundi, në majë të piramidës janë ushqimet që duhen konsumuar me masë: dy porcione ose më pak në javë për mishin e kuq (100 g) ndërsa të përpunuarit (si sallami) duhen konsumuar edhe më me masë (një porcion në javë 50 g ose më pak). Në fund, ëmbëlsirat, duhet të konsumohen sa më pak.

Ndërsa shumë studime të literaturës janë fokusuar në efektet e secilit artikull të ML-së individuale (për shembull, niveli i aktivitetit fizik-BP ose ushqyerja), nuk ka të dhëna për ndikimin në shëndetin oral të kombinimit të përbërësve individualë të ML-së ose ML në tërësi.

Ndërsa provat grumbullohen në lidhje me potencialin anti-inflamator të MD-së, nga ana tjetër nuk ka asnjë provë në lidhje me ndikimin sinergjik/antagonist të aderimit si ndaj MD-së ashtu edhe ndaj PA-së në shëndetin periodontal.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës

Në një studim të botuar në Journal of Periodontology, autorët kanë vlerësuar lidhjen midis ndjekjes së një diete mesdhetare (MD) dhe nivelit të aktivitetit fizik (PA) me gjendjen periodontale. Në studim u përfshinë 235 individë.

Zbatimi i dietës mesdhetare MD dhe niveli i PA-së u regjistruan përmes një pyetësori të përbërë nga 15 artikuj të vërtetuar nga Food Frequency Questionnaire. Të gjithë pjesëmarrësit gjithashtu iu nënshtruan një ekzaminimi të plotë klinik periodontal.

Raporti i mundësive (OR) dhe raporti i rregulluar (95% interval besimi) u llogaritën për të vlerësuar lidhjen midis marrjes së MD-së, nivelit të presionit të gjakut dhe ashpërsisë së periodontitit.
Një model regresioni logjistik me shumë variabla u ndërtua për të vlerësuar ndikimin e kombinimit të marrjes së ulët të MD-së dhe presionit të ulët të gjakut në prevalencën e periodontitit të stadit III/IV.

Rezultatet

OR-të e rregulluara për periodontitin e stadit III/IV rezultoi të ishin 1.65 (0.84 deri në 3.28; P= 0.42) për presionin e ulët të gjakut dhe 5.63 (3.21 deri në 9, 84; P = 0.00) për shkak të marrjes së ulët të dietës mesdhetare MD.

Modeli përfundimtar i regresionit logjistik me shumë variabla prodhoi OR=10.23 (4.01, 26.09; P = 0.00] të periodontitit të stadit III/IV në subjektet të cilët ndiqnin dietën mesdhetare MD dhe presion të ulët të gjakut.

Konkluzionet

Nga të dhënat e këtij studimi, të cilat duhen konfirmuar edhe në punime të tjera të ngjashme, mund të konkludohet se individët që ndjekin një mënyrë jetese të karakterizuar nga kombinimi i dietës së dobët mesdhetare MD dhe mungesës së ushtrimeve të rregullta kanë 10 herë më shumë mundësi për të zhvilluar forma të rënda të periodontitit.

Implikimet klinike

Studimi aktual tregoi se individët që ndjekin një mënyrë jetese të karakterizuar nga një dietë e varfër mesdhetare MD kanë më shumë gjasa të kenë manifestime të rënda të periodontitit, pavarësisht nga niveli i presionit të gjakut.

Megjithatë, nevojiten kërkime të mëtejshme për të sqaruar përgjigjen periodontale ndaj zbatimit të fazës 1 të trajtimit periodontal me sesione këshillimore për ushqimin dhe PA-në.

Studimi aktual ka disa kufizime: dizajni ndërseksional nuk lejon një vlerësim gjatësor të marrëdhënies shkak-pasojë midis ekspozimit dhe rezultatit, dhe për këtë arsye ai mund të përdoret vetëm për të ndërtuar një hipotezë.

Për më tepër, ky dizajn gjithashtu nuk lejon të hetohet në mënyrë adekuate shkakësia e kundërt (d.m.th. efekti i periodontitit në kapacitetin ushqyes dhe ndryshimet në dietë). Për më tepër, vlerësimet e pyetësorëve dhe rezultatet e grafikut periodontal janë kryer nga të njëjtët ekzaminues, kështu që rezultatet nuk janë vlerësuar në mënyrë të verbër. Gjithashtu, të gjithë pjesëmarrësit jetonin në zona urbane ose periferike pranë Sienës (Itali), ku shumica dërrmuese e të rriturve janë kaukazianë; prandaj, çdo ndryshueshmëri në rezultatin e lidhur me përkatësinë etnike mund të mos jetë zbuluar.

Prandaj nevojiten kërkime të mëtejshme cilësore për të konfirmuar të dhënat e marra në këtë studim.

Për më shumë informacion:

Marruganti C, Traversi J, Gaeta C, Ferrari Cagidiaco E, Parrini S, Discepoli N, Grandini S. Adherence to Mediterranean diet, physical activity level, and severity of periodontitis: results from a university-based cross-sectional study. J Periodontol agosto 2022;93:1218-32.