Çfarë duhet të presim nga trajtimet jo restorative që kurojnë kariesin

Nga Lorenzo Breschi

Kariesi dentar është një nga sëmundjet kronike më të përhapura në botë. Prek nga 60% deri në 90% të fëmijëve dhe pjesën më të madhe të popullsisë adulte (të dhënat e nxjerra nga Organizata Botërore e Shëndetësisë, 2018).
Lezionet karioze dëmtojnë strukturat e dhëmbëve dhe mund të çojnë në formimin e kavitetit në smalt, dentinë apo në cement. Krijimi i kavitetit te dhëmbët vjen nga një proces patogjen që verifikohet në sipërfaqen e dhëmbit pas disa javësh apo ndonjëherë pas disa vitesh. Akumulimi i pllakës dentare (biofilmi) në dhëmb është zakonisht manifestimi i parë i sëmundjes. Mikroorganizmat që bëjnë pjesë në biofilm metabolizojnë sheqernat në dietë dhe prodhojnë acidet në sipërfaqet e dhëmbëve.
Ulja e pH përcakton një saturim të ndryshuar mineral në brendësi të biofilmit dhe shpërbërjen e mineraleve të dhëmbëve. Humbja e zgjatur e komponentëve mineralë në fund do të çojë në formimin e kavitetit dhe lezioneve karioze. Prania e këtij kaviteti krijon vatra për biofilmin, të cilat nuk janë lehtësisht të aksesueshme.
Prandaj, diagnoza e hershme dhe përdorimi i trajtimeve efikase jo restorative janë thelbësorë për menaxhimin e lezioneve karioze pa kavitet dhe për të reduktuar në minimum humbjen e strukturës së shëndetshme të dhëmbit.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizës
Një rishikim sistematik i kryer nga Urquart et al., i publikuar në Journal of Dental Research në janar 2019, ka përmbledhur provat e disponueshme për trajtimet jo-restorative, duke u përqendruar te rezultatet:
- ndalimi ose ndryshimi i lezioneve karioze pa kavitet te dhëmbët primarë dhe ata permanentë;
- efektet anësore.

Autorët kanë ndjekur udhëzimet nga lista e kontrollit PRISMA (Preferred Reporting Items of Systematic Review and Meta-Analysis).
Kërkimi është përqendruar tek adultët dhe fëmijët me lezione karioze pa kavitet ose me kavitet te dhëmbët primarë ose permanentë të diagnostikuar me kriteret e mëposhtme:
- lezione të diagnostikuara me radiografi ose vlerësime vizive-taktile;
- metoda të klasifikimit të kariesit ose kriteret e vlerësimit të lezioneve (DIAGNOdent dhe fluoreshenca e kryer nga drita sasiore nuk janë përfshirë);
- lezionet pa heqjen e indit të demineralizuar.

Ndërhyrjet te lezionet përfshinin produkte të aplikuara ose të përshkruara profesionalisht që janë të disponueshme në SHBA. Studimet janë identifikuar me Medline dhe Embase nëpërmjet Ovid, Cochrane Central dhe Cochrane Database of Systematic Review. Revizorët kanë kryer kopjet në mënyrë të pavarur sipas zgjedhjes së studimeve, ektraktimit të të dhënave, vlerësimeve të riskut të distorsioneve dhe vlerësimit të sigurisë së provave me qasjen "Klasifikimi i rekomandimeve, zhvillimi dhe vlerësimi (GRADE)".
Vetëm 44 studime janë përfshirë në rishikim, me një numër pjesëmarrësisht të barabartë me 7378, duke vlerësuar efektin e 22 ndërhyrjeve në ndalimin ose ndryshimin e lezioneve karioze me apo pa kavitet.

Rezultate
Rezultatet e nxjerra nga autorët sugjerojnë që:
- kombinimi i silantëve me llakun NaF 5% ishte më efikas për lezionet karioze pa kavitet në sipërfaqet okluzale të dhëmbëve primarë dhe permanentë (me një siguri të moderuar);
- kombinimi i infliltrimit të rezinës dhe llakut NaF al 5% mund të jetë më efikas për lezionet karioze pa kavitet në sipërfaqet e përafërta të dhëmbëve primarë apo permanentë (siguri e ulët apo e moderuar).

Konkluzione
Autorët kanë dalë në përfundimin se siguria për provat varion nga shumë pak siguri deri në siguri të madhe për rezultatet e ndalimit apo ndryshimit të të gjitha sipërfaqeve, llojet e lezioneve dhe denticionit, por nevojitej një ndryshim i shkallës së sigurisë për shkak të problemeve të rënda të riskut të parcialitetit dhe pasaktësisë.
Për këtë arsye, Urquhart et al. Sugjerojnë që mund të jetë e dobishme nëse ekspertët mund të vendosin një seri rezultatesh që referojnë përfitimet dhe dëmet e trajtimeve restorative për menaxhimin e kariesit dhe një përkufizim të këtyre rezultateve me qëllim që të përmirësohet cilësia e përgjithshme e kërkimeve dhe të ofrohet një raport më i detajuar i metodave të tyre, duke reduktuar kështu riskun e gabimeve nëpërmjet implementimit të metodave të pranueshme për fshehjen dhe randomizimin e shpërndarjes.

Për më shumë informacione:
Urquhart O, Tampi MP, Pilcher L, Slayton RL, Araujo MWB et al. A. Nonrestorative treatments for caries: systematic review and network meta-analysis. J Dent Res 2019 Jan;98(1):14-26.

Përktheu: Valbona Spahia