Maskat në kohën e COVID-19: një rishikim sistematik

Në një studim të publikuar në JAMA në shtator 2019 është krahasuar efekti respirator i maskave N95 në krahasim me ato të maskave kirurgjikale për parandalimin e gripit dhe infeksioneve të tjera respiratore virale ndërmjet profesionistëve të shëndetit

Nga Lara Figini

Në këto kohë pandemie është folur shumë për maskat dhe për llojin që është më i sigurt për stomatologun.
Para së gjithash, ndërmjet maskave kirurgjikale dhe maskave respiratore FFP2 dhe FFP3 (N95) (që duket se janë të vetmet që garantojnë një mbrojtje të përshtatshme kundër COVID-19) ka ndryshime të rëndësishme: maskat kirurgjikale nuk puthihen mirë në fytyrë dhe ndaj mund të ndalojnë vetëm spërklat më të mëdha të sekrecioneve respiratore që janë në kontakt me gojën ose me hundën e personit që e mban.
FFP2 dhe FFP3, të quajtura edhe filtruesit facialë, janë prodhuar në mënyrë të tillë që të puthihen mirë me fytyrën e personit që i mban, duke filtruar kështu edhe aerosolët me pjesëzat më të vogla, siç janë edhe viruset.
Një maskë N95 që është përshtatur shumë mirë me fytyrën mund të filtrojë aerosolët që përmbajnë virusin e gjeneruar nga personat e infektuar, por në krahasim me maskat kirurgjikale duket se nuk mbahet dot për një periudhë të gjatë për shkak të vështirësisë për të marrë frymë nëpërmjet saj. Për shembull, maskat respiratore nuk rekomandohen për ata që e kanë kokën e vogël ose për personat me mjekër (sepse nuk puthihen mirë me konturet e fytyrës).

Problematikat e këtyre maskave janë:
1.Së pari niveli i mbrojtjes së lartë është real vetëm nëse vihen në mënyrën e duhur;
2.Së dyti, këto maska e bëjnë më të vështirë kalimin e flukseve të ajrit, pra rezultojnë të bezdisshme ose problematike për t'u mbajtur për periudha të gjata apo për personat që kanë disfunksione respiratore.
Kolla dhe problemet respiratore në fakt mund të përkeqësohen nga përdorimi i maskave FFP2 ose FFP3.
Për të shmangur lodhjen respiratore, nga përdorimi i zgjatur i respiratorëve, është e dobishme valvula, që mund të jetë e pranishme në të dyja maskat (FFP2 dhe FFP3), që ka edhe si qëllim daljen e avujve apo tymit. Por kjo sjell një disavantazh të rëndësishëm, atë të mosfiltrimit të ajvujve të atij që e mban, gjë që mund të infektojë pacientin në rastin kur profesionisti është i infektuar.
Në literaturë studimet klinike nuk janë të plota në lidhje me efikasitetin e respiratorëve N95 krahasuar me atë të maskave kirurgjikale në parandalimin e infeksioneve respiratore virale të stafit shëndetësor (HCP) në vendin e punës.

Tipologjia e kërkimit dhe modaliteti i analizë
Në një studim të publikuar në JAMA në shtator 2019, është krahasuar efekti i maskave N95 me atë të maskave kirurgjikale për parandalimin e gripit (një virus shumë i ngjashëm me COVID-19) dhe infeksioneve të tjera virale ndërmjet profesionistëve të shëndetit. Ky studim i randomizuar në grup është kryer në 137 ambulanca në 7 qendra mjekësore amerikane nga shtatori 2011 deri në maj 2015, me një follow up përfundimtar në qershor 2016.
Një herë në vit për katër vite rresht, gjatë periudhës prej 12 javësh të pikut të gripit grupet e ambulancave në brendësi të çdo qendre janë grumbulluar dhe i janë dorëzuar në mënyrë rastësore maska N95 ose maska kirurgjikale.
Në mënyrë kompleksive, 1993 pjesëmarrësve në 189 grupe i janë dorëzuar në mënyrë rastësore maskat N95 dhe 2058 pjesëmarrësve në 191 grupe i janë dhënë maska kirurgjikale për t'i përdorur kur të ishin në kontakt me pacientët e prekur nga sëmundjet respiratore. Nga rezultatet e këtij studimi nuk janë evidentuar diferenca të konsiderueshme në incidencën e gripit, që është konfirmuar në laborator, ndërmjet personelit shëndetësor të ambulancave që kanë përdorur maskat N95 dhe atyre që kanë përdorur maskat kirurgjikale.
Një rishikim tjetër sistematik i vitit 2017 ka konfirmuar rezultatet, duke treguar një efikasitet më të madh të maskave N95 në rastin e patologjive me origjinë bakteriale, ndërsa për sëmundjet virale nuk janë ndeshur diferenca performance.

Konkluzione
Nga të dhënat e pranishme deri më tani në literaturë, që duhen konfirmuar nga studime të tjera, mund të dalim në përfundimin se performanca e maskave N95 është e krahasueshme me ato të maskave kirurgjikale por me një kosto më të lartë.
Problemi i vërtetë është rezultantja efikase klinike e maskës që stomatologu përdor, sepse maska kirurgjikale ose ajo N95 nuk janë përshtatur mirë me fytyrën ose krijojnë shqetësime të vazhdueshme apo vështirësi në respirim duke provokuar vazhdimisht reagimin instiktiv nga ana e personit që i mban që t'i prekë për t'i rregulluar dhe kjo shton riskun e infektimit.
Pra për të reduktuar infektimin është thelbësore vendosja e maskës, por edhe mënyra sesi ato hiqen.

Për më shumë informacione:
Radonovich LJ Jr, Simberkoff MS, Bessesen MT, Brown AC, Cummings DAT et al. N95 respirators vs medical masks for preventing influenza among health care personnel - A randomized clinical trial. JAMA 2019 Sep 3;322(9):824-33.
Offeddu V, Yung CF, Low MSF, Tam CC. Effectiveness of masks and respirators against respiratory infections in healthcare workers: a systematic review and meta-analysis. Clin Infect Dis 2017 Dec 1;65(11):1934-42.

Përktheu: Valbona Spahia