Osteonekroza e nofullave

Shkaqet alternative në lidhje me radioterapinë dhe bifosfonatet

Nga Lara Figini

Osteonekroza e nofullës (ONJ) vitet e fundit ka pësuar një rritje të konsiderueshme të incidencës së saj kryesisht për shkak të administrimit të disa barnave të caktuar (MRONJ), si për shembull bifosfonatet, barnat anti-angiogjenike, glukokortikosteroidet dhe barnat kimioterapeutike. Kjo listë nuk është përfundimtare dhe parashikohet që në të ardhmen shumë barna të tjera t'i shtohen kësaj liste.

Përveç MRONJ, edhe radioterapia e kokës dhe qafës llogaritet si një shkak tjetër kryesor për nekrozën e nofullës, e quajtur zakonisht osteoradionekrozë (ORN), e raportuar për herë të parë në 1922 nga Regaud.

Përveç MRONJ dhe ORN ka edhe shkaqe dhe kushte të tjera që mund të çojnë në shfaqjen klinike të osteonekrozës së nofullës (ONJ).

Tipologjia e kërkimit dhe mënyra e analizimit
Në artikuj të publikuar në Oral Surgery, Oral Medicine, Oral Pathology dhe Oral Radiology në maj 2018 janë shqyrtuar shkaqet alternative të osteonekrozës së nofullës, që nuk lidhen me radioterapinë ose me administrimin e barnave si bifosfonatet apo barna të tjera.

Rastet e raportuara në literaturë për shkaqe alternative janë:
• me origjinë malinje (kanceri oral);
• me origjinë infektivo-bakteriale (tuberkulozi, noma, sifilizi, aktinomykoza, Escherichia coli);
• me origjinë infektivo-virale (herpes zoster, HIV, ethet tropikale);
• me origjinë infektivo-fungale (mukormikoza, aspergiloza);
• me origjinë jatrogjene (pas osteotomisë, për sindromën e Binder pas osteotomisë, për kondrodisplazinë pas osteotomisë, për shkak të procedurave të anestezisë, nga përdorimi i trioksidit të arsenikut, formaldehideve, hipoklorurit të natriumit);
• nga trauma;
• me origjinë narkotike (kokainë, Krokodil);
• nga çrregullimet e fituara (diabeti, koagulimi intravaskular i diseminuar);
• nga çrregullimet kongjenitale (sindroma e Gaucher, hipofibrinoliza, trombofilia, sindroma e Sickle);
• nga shkaqe të panjohura.

Konkluzione
ONJ po bëhet një komplikacion gjithnjë e më i zakonshëm për shkak të barnave të caktuar dhe radioterapisë dhe kjo është një e dhënë që tashmë njihet nga pjesa më e madhe. Ndërsa më pak të njohura janë shkaqet alternative të dy alternativave të para që janë cituar që mund të zhvillojnë, edhe pse jo shpesh, osteonekrozën e kockave të nofullave.

Pjesa më e madhe e studimeve dhe e autorëve duket se ndajnë opinionin që shkaku që nxit ONJ është ndryshimi i vaskularizimit në këto zona. Raste të rralla të ONJ që nxiten nga shkaqe alternative duket se i përgjigjen menaxhimit kirurgjik më mirë sesa në rastet e MRONJ dhe ORN.

Implikime klinike
Edhe pse autorët janë sforcuar që të prodhojnë një rishikim të plotë të literaturës, për shkak të ndryshimeve në terminologji dhe në klasifikimin e nekrozës kockore ky rishikim mund të mos jetë gjithëpërfshirës. Shumë nga studimet e përfshira janë raporte të rasteve dhe seri të rasteve që sugjerojnë rrallësinë e tyre.
Pra të dhënat dhe konkluzionet e trajtuara nga ky rishikim duhet të merren në konsideratë me kujdes dhe kanë nevojë për studime të tjera që të konfirmohen.

Për më tepër:
Yusuf Gadiwalla, Vinod Patel. Osteonecrosis of the jaw unrelated to medication or radiotherapy. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol 2018;125:446-53.

Përktheu: Valbona Spahia