Forameni aksesor i mjekrës. Radiografia panoramike apo CBCT, cili është instrumenti ideal për ta identifikuar?

nga Figini Lara

Forameni i mjekrës (Mental Foramen) është i përbërë nga një vrimë e vetme në secilën anë të mandibulës nëpërmjet së cilës dalin nervi dhe enët e mjekrës që furnizojnë nervat ndijor dhe spërkatin mukozën, gingivën dhe lëkurën nga këndi i gojës në regjionin labial median. Megjithatë është hasur prania, me sa duket jo kaq e rrallë, e një forameni shtesë të quajtur forameni aksesor i mjekrës (Accessory Mental Foramen) mospërfillja apo mosnjohja e të cilit mund të çojë në komplikime në procedurat e ndryshme dentare (kirurgji orale, implantologji, endodonci, periodontologji etj.) si hemorragjia dhe çrregullimet neurosensoriale, përveç justifikimit të niveleve të papërshtatshme të anestezisë lokale.

Identifikimi i AMF nëpërmjet radiografive panoramike mund të jetë i vështirë për shkak të dimensioneve të reduktuara të tij dhe të deformimit gjeometrik të këtyre imazheve, ndërsa tomografia e kompjuterizuar me rreze konike (CBCT) është testi më i rekomanduar në gjendje që të ofrojë informacione të thelluara rreth këtyre strukturave anatomike, siç dëshmon studimi i Imada et al. i vitit 2014.

Studime të ndryshme të literaturës kanë dëshmuar se prevalenca e AMF varion sipas grupeve të ndryshme etnike. Frekuenca më e madhe është raportuar te meshkujt me ngjyrë dhe maori (Kieser, 2002). Kalender et al. kanë vërejtur praninë e AMF në 6,5% të popullsisë turke, prevalenca prej 6,68 dhe 7% është hasur, respektivisht në popullsinë greke (Zografos, 1989; Paraskevas, 2015) dhe në atë japoneze (Naitoh, 2009), prevalenca prej 8,9% në Indi dhe 7% të popullsisë polake (Fuakam, 2011; Paraskevas, 2015). Frekuencat më të larta të AMF janë gjetur në kampione të Azisë qendrore dhe të Afrikës subsahariane (Naitoh, 2009).

Në një studim të kohëve të fundit të publikuar në Acta Odontologica Scandinavica të marsit 2018 është përpjekur që të karakterizohet AMF në një popullsi kineze të përzgjedhur duke përshkruar frekuencën e saj, përmasat dhe pozicionin, gjithashtu rrjedhën që lidhet me të duke përdorur tomografinë e kompjuterizuar me rreze konike (CBCT). Autorët e klinikës kanë përftuar imazhet CBCT të ndërtuara të manibulës në 784 pacientë kinezë (305 meshkuj dhe 479 femra) që janë analizuar në mënyrë retrospektive për të identifikuar AMF. Prania, përmasa dhe pozicioni i AMF, gjithashtu, origjina dhe rrjedha e kanalit kockor që lidhet me të janë vlerësuar dhe klasifikuar. Një total prej 66 AMF janë hasur në 57 (7,3%) nga 784 pacientë. Frekuenca e AMF ka rezultuar të jetë në mënyrë domethënëse e influencuar nga seksi dhe nga ana mandibulare (p<.05). Pjesa më e madhe e AMF janë hasur në mënyrë apikale midis tre apekseve të premolarit të parë dhe të dytë. AMF në pozicion të lartë (mbi foramenin e mjekrës) përfaqësonin 54,5% të totalit të atyre të hasur. Diametrat mesatar dhe vertikal të AMF kanë rezultuar të jenë respektivisht 1,38±0,47 mm dhe prej 1,23±0,37 mm. Pjesa më e madhe e kanaleve kockore që lidhen me AMF është me origjinë nga harku anterior i kanalit të mjekrës (56,1%) duke përfunduar më pas në mënyrë postero-superiore (36,3%). Gjatësia mesatare e kanaleve që lidhen me AMF ka rezultuar të jetë prej 5,77±2,31 mm. Nga ky studim del në pah se ka një shpeshtësi të konsiderueshme të AMF në popullsinë kineze.
Kanali foraminal që lidhet me AMF në pozicion të lartë dhe me rrjedhë në drejtimin oblik me drejtimin lart, haset shumë shpesh. Për fat të keq mungojnë studimet specifike rreth prevalencës së AMF në popullsinë italiane. Stomatologu duhet që të njohë ekzistencën e AMF dhe të prevalencës së ndryshme sipas grupeve të ndryshme etnike për të shmangur komplikimet neurovaskulare sidomos kur procedurat dentare kërkojnë shkëputjen e periosteum-it dhe futjen për shembull të një implanti në regjionin e mjekrës.

Për më tepër:
• Imada TS, Fernandes LM, Centurion BS et al. Accessory mental foramina: prevalence, position and diameter assessed by cone-beam computed tomography and digital panoramic radiographs. Clin Oral Impl Res 2014;25:e94-e99.
• Kieser J et al. Patterns of emergence of the human mental nerve. Arch Oral Biol 2002;47(10):743-7.
• Kalender A, Orhan K, Aksoy U. Evaluation of the mental foramen and accessory mental foramen in Turkish patients using cone-beam computed tomography images reconstructed from a volumetric rendering program. Clin Anat 2012;25(5):584-92.
• Zografos J, Mutzuri A. Incidence of double mental foramen in a sample of Greek population. Odontostomatol Proodos 1989;43(6):521-3.
• Paraskevas G, Mavrodi A, Natsis K. Accessory mental foramen: an anatomical study on dry mandibles and review of the literature. Oral Maxillofac Surg 2015 Jun;19(2):177-81.
• Naitoh M et al. Accessory mental foramen assessment using cone-beam computed tomography. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2009;107(2):289-94.
• Fuakami K, Shiozaki K, Mishima A et al. Detection of buccal perimandibular neurovascularisation associated with accessory foramina using limited cone-beam computed tomography and gross anatomy. Surg Radiol Anat 2011;33:141-6.
• Zmys³owska-Polakowska E, Radwañski M, £êski M, Ledzion S, £ukomska-Szymañska M, Polguj M. The assessment of accessory mental foramen in a selected polish population: a CBCT study. BMC Med Imaging 2017 Feb 20;17(1):17.
• Li Y, Yang X, Zhang B, Wei B, Gong Y. Detection and characterization of the accessory mental foramen using cone-beam computed tomography. Acta Odontol Scand 2018 Mar;76(2):77-85.

Përktheu: Erjola Taga