Lufta kundër kariesit: Orientimet e ardhshme

Nga Lara Figini

Kariesi dentar vazhdon të jetë një problem i madh i shëndetit publik për të gjitha fazat e moshës, mbi të gjitha për popullsitë më të pafavorizuara, pavarësisht prezantimit prej më shumë se 50 vitesh tashmë të parandalimit dentar.

Pavarësisht përdorimit të rregullt të fluorit në pastat e dhëmbëve dhe lidhjes së trajtimeve izoluese te fëmijët, lezionet karioze vazhdojnë të zhvillohen nëse janë të pranishëm faktorë të tjerë risku, si për shembull një ushqyerje jo e duhur.

Pra tendenca aktuale është për të luftuar kariesin vendos objektivin për të vënë në praktikë strategji të synuara për të:

• reduktuar konsumin e sheqerit
• parandaluar demineralizimin
• promovuar rimineralizimin e lezioneve karioze

Sipas asaj që është zbuluar nga të dhënat e raportuara në konferencën e fundit ICNARA 3 (The international Conference on Novel Anti Caries and Remineralizing Agents 3) mbajtur në maj 2017 në Napa, Kaliforni, këto strategji duhet të përmirësohen akoma më shumë dhe të promovohen më së shumti për të arritur ata që janë në risk.

Orientimet më të fundit e shikojnë kariesin dentar si një sëmundje mikrobike që derivon nga një disbiozë e mikrobiomës orale. Konsumi i shpeshtë i sheqerit dhe/ose reduktimi i fluksit të pështymës çojnë në një pH oral acid për një periudhë të zgjatur kohe aq sa ndryshojnë biofilmin normal dhe ndryshojnë proporcionet e specieve bakteriale që normalisht janë të pranishme në të. Rezultati i të gjithë kësaj është seleksionimi i specieve bakteriale me fenotip tolerues ndaj acideve me kapacitet më të madh të prodhimit të këtyre të fundit duke rritur kështu riskun e kariesit (Marsh, 2018).

Kjo konferencë ka grumbulluar bashkë, kërkues dhe mjekë në nivel botëror që kanë përmbledhur gjendjen aktuale të menaxhimit të kariesit dhe kanë evidentuar mundësi të reja ekzistuese terapeutike dhe kërkesat e kërkimit për të ardhmen. Tendencat e fundit nënvizojnë se tema e parandalimit të kariesit duhet të trajtohet jo vetëm në fushën stomatologjike nga dentisti por dhe në ambiente të tjera mjekësore dhe në shkolla dhe - siç dëshmohet dhe në një artikull të publikuar në Journal of Dental Research, shkurt 2018, - përpjekjet e ardhshme për luftën kundër kariesit do të drejtohen kryesisht që të vënë në vijë manovra dhe trajtime për të parandaluar demineralizimin e smaltit dhe për të promovuar rimineralizimin dhe te pacientët ngurrues që të modifikojnë sjelljet e tyre për të reduktuar ekspozimin e faktorëve të riskut, si kufizimi i konsumit të sheqerit, adoptimi i terapive efikase biologjike të bazuara në produkte kimike në gjendje që të ndryshojnë biofilmin dhe të promovojnë rimineralizimin.

Aktualisht në kërkim dhe siç është zbuluar dhe nga ICNARA 3, ka një theks më të madh në mundësinë për të aktualizuar manovra terapeutike për të spostuar biofilmin dentar nga një gjendje disbioze në një simbiozë me indet dentare. Kjo tendencë bazohet fillimisht në studimin e mikrobiomës orale, duke identifikuar speciet bakteriale kariogjene, sidomos ato përgjegjëse të kariesit agresiv dentar. Orientimet e ardhshme synojnë që të manipulojnë mikrobiomën orale duke favorizuar rritjen selektive të specieve bakteriale të dobishme dhe jo kariogjene me shpenzime të mikroorganizmave kariogjenë që shkaktojnë disbiozë nëpërmjet përdorimit të agjentëve pre dhe probiotikë për të parandaluar lezionet karioze (Mira, 2018). Gjithashtu orientimet e ardhshme do të vijojnë të akordojnë strategji të bazuara në agjentë farmakologjikë bioaktivë në gjendje që të shkatërrojnë matriksin polisakarid ekstraqelizor të biofilmit oral, nxitur në ambiente me pH acid.

Është rënë dakord në këtë konferencë se kërkimi i ardhshëm duhet të përqendrohet në tre aspekte kyçe:

1) identifikimi i drejtuesve të biofilmit oral si në gjendjen e shëndetit si në gjendjen patologjike, roli i sheqernave dhe i dietës, profilet e mikrobiomës së shëndetshme dhe i atyre mikrobiomave me disbiozë, për të gjithë jetën

2) të identifikosh

• rritjen e specieve të dobishme dhe ndryshimin e ekuilibrit të tyre në biofilm
• inhibimin e funksioneve kyçe të specieve bakteriale të dëmshme kariogjene (në vend që t'i vrasim), - projektimi dhe testimi i fenotipeve probiotik të dobishëm
• adoptimi i strategjive për të fuqizuar mbrojtjet e bartësit kundër baktereve patogjene - identifikimi i strategjive për të përmirësuar funksionin e pështymës dhe për të promovuar simbiozën

3) përmirësimi i diagnostikimit

Për më tepër:
• Marsh PD. In sickness and in health - What does the oral microbiome mean to us? An ecological perspective. Adv Dent Res 2018;29(1):60-5. Featherstone JD, Fontana M, Wolff M.
• Novel anticaries and remineralization agents: future research needs. Journal of Dental Research 2018;97(2):125-7

Përktheu: Erjola Taga